Vì sao quân đội Syria bất ngờ sụp đổ nhanh chóng?

Đồng minh lớn nhất của Tổng thống Assad đang gặp khó khăn

Những năm gần đây, quân đội Mỹ đã rút quân trên quy mô lớn khỏi Iraq cũng như Afghanistan, khu vực Trung Đông được kỳ vọng sẽ sớm có hòa bình. Tuy nhiên, viễn cảnh này trở nên xa vời trong nhiều năm tới khi Israel và Li Băng vừa đạt được lệnh ngừng bắn thì cuộc chiến ở Syria lại bắt đầu.

Trong những ngày cuối tháng 11, lực lượng nổi dậy bất ngờ tấn công Aleppo, thành phố lớn thứ hai của Syria. Đến ngày giao tranh thứ tư, phiến quân tiến vào trung tâm thành phố Aleppo, quân đội Syria (SAA) của Tổng thống Bashar al-Assad buộc phải rút lui.

Nga đã điều động không quân hỗ trợ SAA, nhưng không kiềm chế được cuộc tấn công của phiến quân.

Điều đáng nói là phe nổi dậy đã chính thức mô tả chiến dịch này là một cuộc "càn quét". Xét về sức mạnh to lớn của SAA, việc thành phố lớn thứ hai bị đánh bại, phải rút lui thực sự là điều quá ngạc nhiên.

Quân đội Nga có lực lượng không quân đồn trú tại quốc gia Trung Đông khá mạnh, bao gồm cả tiêm kích bom Su-34 đồng thời có thể điều động thêm máy bay chiến đấu tới yểm trợ cho SAA khi có tình huống.

Trong cuộc nội chiến trước đó ở Syria, 60.000 binh sĩ SAA từng chật vật chống lại cuộc bao vây kéo dài 3 năm của khoảng vài chục nghìn phiến quân. Sau khi nội chiến tạm dừng, lực lượng chính phủ được tổ chức lại, sức mạnh của họ lên tới 150.000 người.

SAA có lực lượng mạnh, nhưng đã mất quyền kiểm soát Aleppo, nguyên nhân rất có thể là do họ lơ là không đề phòng. Cho rằng tình hình tương đối ổn định kể từ năm 2018 nên sự chủ quan này không có gì đáng ngạc nhiên. 

Hiện nay, do vướng vào cuộc xung đột ở Ukraine cũng như mối quan hệ căng thẳng với NATO, Moscow cần vũ khí chiến lược để bảo vệ ngay chính lãnh thổ của mình. Do vậy, khi phiến quân bất ngờ trỗi dậy tấn công các thành phố lớn, sự hỗ trợ mà quân đội Nga có thể cung cấp, đương nhiên là rất hạn chế.

Mặc dù lực lượng của chính phủ Syria được tiếng là rất mạnh, nhưng họ có rất nhiều nhóm đối lập nội bộ lớn nhỏ. Khu vực mà chính phủ Syria thực sự có thể kiểm soát và quản lý thực chất chỉ là một khu vực nhỏ, dọc theo bờ biển phía Tây đất nước.

Iran đuối sức khiến Syria không thể đứng vững

Trong một thời gian dài, Iran đã giúp chính phủ Syria kiểm soát các khu vực xung quanh Aleppo bằng cách hỗ trợ lực lượng ủy nhiệm. Tuy nhiên, "hiệu ứng cánh bướm" do xung đột ở Dải Gaza gây ra, đã khiến các đồng minh của Iran ở Syria, thường xuyên phải hứng chịu những đòn tấn công nặng nề từ không quân Israel.

Đích thân chỉ huy lữ đoàn nổi dậy Jaber thừa nhận, chính sự rút lui của lực lượng thân Iran ở Aleppo mà chiến dịch chớp nhoáng của họ mới có thể diễn ra suôn sẻ như vậy.

Vì vậy, thất bại ở khu vực Aleppo chẳng đơn giản là 150.000 quân SAA không thể đánh bại 18.000 quân nổi dậy mà tựu trung lại vẫn là tình hình hỗn loạn ở Syria, đã khiến SAA phải trả giá cực đắt.

Ngoài ra, SAA từ lâu đã dựa vào quân đội Nga để hỗ trợ hỏa lực và lực lượng ủy nhiệm do Iran hậu thuẫn, cùng với số binh sĩ triển khai không đủ ở Aleppo, đã giúp phiến quân nhanh chóng càn quét thành phố lớn thứ hai của Syria nên khi gặp phải tình huống lớn thì không có phản ứng đáng kể.

Hezbollah rút về Li Băng, quân đội Syria mất chỗ dựa

Các chuyên gia Trung Đông, phân tích những gì đang xảy ra ở Syria, cho rằng trong những năm hòa bình vừa qua, chính phủ Syria đã không thành lập được một quân đội quốc gia thực sự thống nhất, chưa kể các lực lượng đặc biệt.

Sức mạnh chiến đấu của quân đội Syria, trong một thời gian dài dựa vào các đơn vị ủy nhiệm của Iran, chủ yếu là lực lượng Hezbollah.

Thành phần SAA chủ yếu là các cựu chiến binh Syria, những người từng bị phiến quân đánh bại vài năm trước. Giờ đây, khi chính quyền trung ương đang mất dần ảnh hưởng đối với các khu vực ở Syria, không ít những cựu binh này nhanh chóng "thay giày", chuyển sang đội ngũ của các nhóm phiến quân. Điều này đã xảy ra ở Daraa, nơi một số đơn vị SAA đã nhanh chóng đổi phe.

Về vấn đề này, các nhà phân tích Trung Đông chỉ ra một chuỗi sự kiện đã xuất hiện trong những tháng gần đây.

Khi Israel phát động một chiến dịch ở Dải Gaza, buộc lực lượng Hezbollah, cùng với cánh quân sự của Hamas, phải rút về Li Băng để đối đầu với Lực lượng phòng vệ Israel (IDF).

IDF sau khi loại bỏ phần lớn lực lượng vũ trang Hamas ở Dải Gaza và nói không với thỏa thuận ngừng bắn đã bắt đầu đưa quân vào Li Băng.

Với chiến thuật hạ sát hàng loạt thủ lĩnh đối phương, Israel đã làm cho Hezbollah gần như đã rệu rã và cũng rơi vào tình thế cần phải chuyển các đơn vị của mình từ Syria về Li Băng, để đối đầu với IDF.

Điều này đã tạo cơ hội cho các nhóm nổi dậy Syria thân Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd, những lực lượng này chớp thời cơ, phát động tấn công ở miền Bắc và miền Đông Syria. Truyền thông Israel bày tỏ sự "hài lòng", khi tỉnh Daraa ở miền Nam của Syria đã thất thủ và khiến SAA sụp đổ.

Hiện cả Nga, Iran, lực lượng dân quân Iraq thân Iran, Hezbollah lẫn quân đội Syria của Tổng thống Bashar al-Assad, không còn sức lực để phản công quân nổi dậy vào thời điểm quyết định.

Và cuối cùng, điều gì phải đến đã đến, thủ đô Damascus thất thủ, Tổng thống Assad và gia đình được cho là đã rời khỏi đất nước bay tới Nga. Đất nước Syria đã sang một trang mới.