• Bảo tàng Nguyễn Văn Huyên - Câu chuyện một đời người
• 'Món nợ' với giáo sư Trần Đức Thảo
• Một người nước Nam kỳ lạ
• Một chủ bút tốt nghiệp tú tài từng bị quên lãng

Nguyễn Triệu Luật (1903 - 1946) là tác giả của các cuốn tiểu thuyết về lịch sử: Hòm đựng người, Bà chúa chè, Ngược đườngTrường thi… và nhiều tiểu luận, tạp luận báo và tạp chí đương thời.

Tại cuộc tọa đàm diễn ra tại Hà Nội vừa qua, những nhà văn, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn hóa như Phạm Toàn, Trần Thị Băng Thanh, Nguyễn Khắc Mai, Nguyễn Huệ Chi, Nguyễn Triệu Căn... cho rằng việc còn ít người biết đến Nguyễn Triệu Luật là một thiếu sót lớn của những người làm sách giáo khoa phổ thông thời gian qua.

Cha đẻ của tiểu thuyết lịch sử Việt Nam

Nhà nghiên cứu văn hoá Hữu Ngọc đã nhận địnhNguyễn Triệu Luật được coi như cha đẻ của tiểu thuyết lịch sử Việt Nam. Ông cũng nhận xét về cuộc đờiNguyễn Triệu Luật như sau: “Thứ nhất, ông là nhà nho yêu nước hiện đại.Thứ hai, ông là nhà sử học viết tiểu thuyết lịch sử hơn là nhà tiểuthuyết lấy đề tài lịch sử để viết.

NguyễnTuân, Giản Chi có nói: đọc Nguyễn Triệu Luật thấy phần tiểu thuyết hưcấu ít hơn phần chính sử. Vì vậy, đọc văn ông người ta thấy đấy là sựthực lịch sử. Nguyễn Triệu Luật đã làm cho những nhân vật xưa, nhữngcảnh ngộ xưa sống lại, sinh động. Nó khác với các tiểu thuyết của A.Duma.

Chínhvì vậy, Nguyễn Tuân nhận định người viết tiểu thuyết lịch sử tốt nhấtlà Nguyễn Triệu Luật vì ông vừa là nhà sử học, vừa là nhà văn. Hai cáiđó trộn vào với nhau, khiến cho sách của Nguyễn Triệu Luật rất có giátrị”.

“Bổn phận của ta là phải gây lấy một cái trường của ta”

Theo PGS Trần Thị Băng Thanh thì Nguyễn Triệu Luật quan niệm dân tộc có một nền văn hóa riêng, trước hết thể hiện ở ngôn ngữ. Nhưng văn học giới nước ta lúc đó đã sinh ra những “quái trạng” và chịu những cái ách, đó là tư tưởng sùng ngoại, sính ngoại, “ngoại chủng hóa” có nguy cơ tự biến thành một “giống lai”!

Hệ quả trong quá trình “Tây hóa” đó là hàng ngày hàng giờ tâm hồn Việt, tính cách Việt bị bào mòn tiêu hao dần.

Để chống lại điều đó, để truyền bá, cổ súy nâng cao văn hóa dân tộc, Nguyễn Triệu Luật đặt niềm tin trước hết vào sự nghiệp giáo dục: “Hết thảy những ai lấy cái tương lai tinh thần của giống nòi làm sự băn khoăn tha thiết trên mọi băn khoăn tha thiết” phải thấy “Bổn phận của ta là phải gây lấy một cái trường của ta” - bài viết "Làm sao mà gây được một nền văn hóa riêng cho dân tộc Việt Nam?", đăng trên Tao đàn số 5, 1 Mai 1939.

Thực ra đây là vấn đề rất lớn phải đặt ở quy mô quốc gia, nhưng bấy giờ triều đình đã không lo, không thể tự quyết, cho nên “Cái trường của ta” mà thực chất là giới trí thức yêu nước đương thời phải tự nguyện gánh vác. Nguyễn Triệu Luật đã nhân danh “Cái trường của ta” đề xuất những vấn đề quan trọng cụ thể…

Thứ nhất là cách đối đãi với các nền văn hóa ngoại nhập. Theo ông, đối với các nền văn hóa ngoại nhập, về kỹ xảo cơ khí, tư tưởng triết học, học thuật, ta có thể thu nhận mà “không hại gì cho cá tính của ta”, bởi “tính cách phổ thông” của các bộ môn khoa học ấy. Tuy nhiên, muốn thu nhận chúng thì tốt nhất phải dịch ra Tiếng Việt.

Nguyễn Triệu Luật (đứng giữa) cùng các học trò Ảnh TL

Thứ hai là trên lĩnh vực trí tuệ, học giới và giáo giới nước nhà phải phá bỏ cái “quái trạng” ngoại chủng hóa.

Quan sát cách dạy Tiếng Pháp đương thời, Nguyễn Triệu Luật cho rằng dùng phương pháp trực thụ để dạy, luyện mãi thì thành công, nhưng lại không đủ bản lĩnh để bảo vệ lối tư duy, “phô diễn” Việt nên kết quả là “cái óc Việt Nam cứ lùi bước dần dần cho đến khi bị tiêu hẳn”.

Bổn phận thứ ba mà Nguyễn Triệu Luật đặt ra cho “cái trường của ta” là nâng cao trình độ cho “dân trí thức”.

Có lẽ ông là người rất sớm đặt vấn đề phải được nâng cao trình độ giới trí thức. Theo ông, họ có hai phần. Phần thứ nhất ít hơn, là nhóm tinh hoa, chừng độ một hai phần nghìn, bao gồm những người trước tác, văn sĩ, học giả. Nhóm này cần được đào tạo để trước tác, để trở thành những nhà giáo, những nhà ngôn ngữ gìn giữ và truyền bá văn hóa dân tộc mà trước hết là “cái lối tư duy Việt”, “quốc hồn”, tinh thần Việt, để sáng tác được những tác phẩm tầm cỡ.

Đối với phần (dân trí thức) còn lại, đông hơn, ông rất coi trọng việc nâng cao văn hóa cho họ, mà trước hết phải trang bị cho họ một tri thức phổ thông, tuy không cao xa gì nhưng nếu thiếu nó thì “đừng mong có văn hóa”.

Thực hiện nhiệm vụ này, theo ông, là phải dạy những kiến thức cơ bản nhất về địa lý, sử ký, hóa học, vật lý học, số học, sinh vật học, tâm lý học “để gây lấy cái trí thức phổ thông của dân đọc sách”, mà phải dạy bằng quốc văn.

Có lẽ Nguyễn Triệu Luật là người rất sớm đề xuất ý kiến các trường trong nước ta, từ trung học tới tiểu học, các môn khoa học, sử học, địa lý đều dạy bằng Tiếng Việt hết; các loại sách thuộc loại tư tưởng đều dịch hết ra Tiếng Việt và “bắt” học trò phải học; Tiếng Pháp chỉ học như một ngoại ngữ thứ nhất.

Và như vậy một công việc cấp bách của giáo dục lúc ấy là biên soạn bộ Giáo trình cơ sở bằng Tiếng Việt cho các môn học. Đề xuất này của Nguyễn Triệu Luật được đưa ra từ năm 1939, mãi mấy năm sau (1944) Hoàng Xuân Hãn mới hoàn thành, thường được gọi là chương trình Hoàng Xuân Hãn.

Những ý tưởng về giáo dục của Nguyễn Triệu Luật quả thật đã không chỉ có ý nghĩa đối với thời đại ông. PGS Trần Thị Băng Thanh nhấn mạnh: "Những vấn đề ông đặt ra cho việc gây dựng một nền văn hóa riêng cho dân tộc Việt Nam, trong đó đặc biệt là những vấn đề của giáo dục, cách đây đã trên 70 năm. Có những việc đã được giải quyết, có những đề xuất đã bị thời gian vượt qua, nhưng những ý tưởng cốt lõi vẫn còn nguyên giá trị, kể cả tính thời sự của vấn đề".

Nhưng một điều khiến các nhà nghiên cứu ngạc nhiên nữa là ngay từ khi còn rất trẻ, Nguyễn Triệu Luật đã hoạt động với tinh thần tự nhiệm, gánh vác công việc của đất nước. Ông đã biên dịch và viết những bài báo về tâm lý học rất có giá trị, mà bài đầu tiên đăng trên tờ Nam Phong vào năm 1924, khi ông mới 21 tuổi.

Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Khắc Mai thì lý giải "Sự xui khiến của bản năng sinh tồn của dân tộc khiến cho thời đó xuất hiện những con người rất trẻ, tài hoa, cưỡng lại xu thế".

"Ngày nay có cần giới trẻ trưởng thành nhanh như thế hệ Nguyễn Triệu Luật không? Bài học Nguyễn Triệu Luật là bài học rất lớn của văn hóa Việt. Và cả bài học từ câu chuyện Thánh Gióng: Nếu giới trẻ Việt Nam không sớm trưởng thành thì sẽ mất hết" - ông Nguyễn Khắc Mai khẳng định.

GS Bùi Trân Phượng thêm ý kiến: "Yếu tố quan trọng để thời kỳ đó xuất hiện những con người rất trẻ tuổi và tài hoa là sự tự do tư duy để suy nghĩ khác với những con người cùng thời – nghĩ khác, nói khác, làm khác - nên nói được sự thật. Đó là bài học của Nguyễn Triệu Luật mà chúng ta nên học cho xứng đáng".

Chi Mai

Tại lễ phát động 4 đội chơi ưu tú tới từ các trường THCS Quang Trung, THCS Lê Hồng Phong, THCS Lương Thế Vinh và THCS Lê Lợi đã tham gia thi thử CPVM. Được thể hiện kiến thức và bản lĩnh của mình trước hàng trăm đại biểu, thầy cô giáo thực sự là những trải nghiệm khó quên đối với các em HS.

Các em học sinh hào hứng tham gia cuộc thi CPVM trong hội nghị tập huấn tại Bình Định (26/01)

Sau những giây phút tranh tài sôi nổi và hào hứng, 2 đội chơi của trường THCS Lê Lợi và THCS Lê Hồng Phong đã hoàn thành cuộc đua. Với thời gian về đích 10’26s, đội trường THCS Lê Lợi đã bước lên ngôi vị quán quân. Cũng theo ghi nhận từ Ban Tổ chức (BTC), Bình Định là một trong những tỉnh thành có các đội chơi xuất sắc nhất trong các cuộc thi thử CPVM. Đây là minh chứng cho thấy Bình Định không chỉ nổi tiếng là đất võ mà còn là vùng đất “văn võ song toàn”.

Em Nguyễn Trần Phước Thuận, lớp 8A3, THCS Lê Lợi, Tp Quy Nhơn, Bình Định cho biết được tham gia vào “đoàn leo núi” CPVM khiến em khấp khởi mừng thầm suốt mấy ngày liền. Sau cuộc thi thử, em còn “tụ hội” được một số “cạ cứng” từ các trường khác để lập đội “ham học hỏi” luyện tập và quyết giành thành tích cao trong cuộc thi CPVM sắp tới.

Các câu hỏi trong cuộc thi thuộc nhiều lĩnh vực phù hợp với lứa tuổi học sinh cấp 2

Từ khi cuộc thi CPVM được phát động (15/10/2014) đến nay, Bình Định luôn nằm trong top 10 tỉnh thành có số lượng đăng ký tham gia cuộc thi đông nhất với hơn 5000 em tính đến thời điểm hiện tại. Với số lượt đăng ký tăng nhanh như hiện nay, Bình Định hứa hẹn sẽ là “ứng cử viên nặng ký” cho top 5 bảng vàng xếp hạng để cạnh tranh với Hà Nội, Bến Tre, Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương.

Trong những ngày cuối tháng 01/2015, hội nghị tập huấn, triển khai cuộc thi sẽ tiếp tục hành trình tới vùng đất “đệ nhất danh trà” Thái Nguyên và đất tổ Phú Thọ, nâng tổng số các tỉnh thành mà CPVM đi qua lên con số 15 tỉnh thành.

Theo thống kê trên website cuocthi.cpvm.vn, tính đến thời điểm hiện tại, cuộc thi CPVM do TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh - HĐ Đội TW, Bộ GD&ĐT phối hợp cùng Công ty CP Trò chơi Giáo dục Trực tuyến - Egame phát động đã thu hút được gần 140.000 học sinh từ 5.215 trường THCS thuộc tất cả 63 tỉnh thành trên cả nước đăng ký tham gia.

Cuộc thi sẽ chính thức được khởi tranh vào 01/03/2015. Ngày từ bây giờ, các em học sinh có thể đăng ký tham gia và thi thử CPVM trên website: cuocthi.cpvm.vn.

Cách dịch đối thoại trực tiếp trên iOS 15

Để được hỗ trợ dịch cuộc trò chuyện, người dùng iPhone truy cập vào ứng dụng "Dịch thuật" (Apple Translate), sau đó chọn mục "Cuộc hội thoại". Người dùng cần chọn ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ chờ dịch thuật; đồng thời có thể tải về cặp ngôn ngữ muốn sử dụng ngay cả khi không có mạng.

Người dùng iPhone truy cập vào ứng dụng "Dịch thuật" (Apple Translate), sau đó chọn mục "Cuộc hội thoại", chọn ngôn ngữ gốc và ngôn ngữ chờ dịch thuật.

Trước khi bắt đầu trò chuyện, hãy nhấn vào biểu tượng dấu 3 chấm ở góc dưới cùng bên phải của màn hình, rồi chọn "Tự động dịch". Bây giờ người dùng nhấn vào micro một lần duy nhất, phần dịch thuật sẽ hiển thị chữ màu xanh dương bên dưới mỗi câu thoại mà iPhone ghi nhận được.

Trước khi bắt đầu trò chuyện, hãy nhấn vào biểu tượng dấu 3 chấm ở góc dưới cùng bên phải của màn hình, rồi chọn "Tự động dịch".

Để màn hình chia đôi hai hướng cho cuộc đối thoại mặt đối mặt, người dùng bấm nút góc dưới bên trái và chọn "Face to Face".

Để màn hình chia đôi hai hướng cho cuộc đối thoại mặt đối mặt, người dùng bấm nút góc dưới bên trái và chọn "Face to Face".

Anh Hào

Những tính năng dịch thuật iOS 15 mới nhất

Người dùng iOS 15 có thể điểm lại các tính năng phiên dịch hiện được hỗ trợ như dịch qua hình ảnh, dịch hội thoại trực tiếp, hay dịch nội dung ứng dụng bên ngoài.