Bộ Y tế: Cần giải pháp mạnh để quản lý thuốc lá điện tử

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nêu bật thực tế dù chưa có quy định cho phép bán, nhưng do lợi nhuận, các hình thức tiếp thị, nhập lậu… các loại thuốc lá này vẫn tồn tại trên thị trường.

"Chúng tôi đã có báo cáo chi tiết và thời gian tới mong muốn sẽ có một nghị quyết của Quốc hội cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng", Bộ trưởng Lan nói.

Bộ trưởng Y tế cho biết, Quốc hội, Chính phủ đã giao Bộ Y tế xây dựng Luật Phòng, chống thuốc lá sửa đổi. Bộ đang xây dựng hồ sơ để trình Quốc hội, Chính phủ trong thời gian tới.

Tuy nhiên, Bộ Y tế muốn biện pháp mạnh hơn nữa đó là ngay tại kỳ họp này, Quốc hội giao Chính phủ thí điểm việc cấm, hoặc giao cho Chính phủ triển khai việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. 

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, như vậy mới đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của thực tiễn và nhanh chóng triển khai các giải pháp bảo vệ người dân và trẻ em. Nhiều vụ án liên quan đến đưa ma túy vào sản phẩm thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử thể hiện sự tinh vi, manh động và cần thiết giải pháp mạnh hơn. 

Tham gia trả lời thêm tại phiên chất vấn chiều 11/11, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết thời điểm năm 2019-2020, Bộ Công Thương có đề xuất và được Chính phủ khóa trước cho phép xây dựng Đề án thí điểm để quản lý loại thuốc lá này.

Tuy nhiên, từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ mới đến nay, Bộ Công Thương đồng ý với đề xuất của Bộ Y tế và thống nhất đã là sản phẩm có hại cho sức khỏe thì phải cấm.

"Chúng tôi kiên trì đề xuất sớm ban hành công cụ pháp lý để cấm sản phẩm này. Chưa bao giờ Bộ Công Thương, trong đó có cá nhân tôi tiếp tục đề xuất thí điểm đề án này", Bộ trưởng Diên nhấn mạnh. 

Chưa có đủ bằng chứng để chứng minh thuốc lá điện tử là sản phẩm giảm tác hại

Bộ Y tế đã tiến hành nghiên cứu "Tổng hợp và phân tích các nghiên cứu, báo cáo của quốc tế và trong nước về tác hại của thuốc lá mới, đề xuất các biện pháp ngăn chặn thuốc lá mới".

Theo Bộ Y tế, các tuyên bố của ngành công nghiệp rằng "thuốc lá điện tử giảm hại hơn 95% so với thuốc lá điếu thông thường" thiếu bằng chứng khoa học vững chắc.

Thông tin giảm hại này dựa trên ý kiến của một nhóm nhỏ các chuyên gia và một bài báo được tài trợ bởi ngành công nghiệp thuốc lá, không được xác thực. 

WHO khẳng định không có bằng chứng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít hại hơn thuốc lá điếu. Cả hai đều chứa nicotine gây nghiện và có hại, đặc biệt với não bộ trẻ em. Một số sản phẩm thuốc lá điện tử chứa các chất độc hại ở mức bằng và cao hơn thuốc lá điếu thông thường. 

Đối với thuốc lá điện tử,một phân tích tổng hợp từ 107 nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ và rối loạn chuyển hóa giữa người sử dụng thuốc lá điện tử và người hút thuốc lá điếu là tương đương. 

Đối với thuốc lá nung nóng, Hiệp hội Hô hấp Châu Âu đã phản bác nhận định thuốc lá nung nóng ít hại hơn thuốc lá truyền thống. 

Ngoài ra, WHO cũng không xác nhận thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện. Trong khi đó, có bằng chứng rằng việc hút thuốc lá điện tử có thể kéo dài tình trạng nghiện nicotine và cản trở việc cai thuốc…

Phát biểu tại một hội nghị gần đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cũng nhấn mạnh: "Các cơ quan chức năng đã cảnh báo về tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép.

Các bệnh viện đã ghi nhận tình trạng nhập viện liên quan đến thuốc lá điện tử, trong đó có ngộ độc, loạn thần và ngộ độc ma túy".

Theo TS Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế), thuốc lá điện tử không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có tác hại đến môi trường, kinh tế và xã hội.

Cụ thể, nồng độ nicotine, hóa chất, chất gây ung thư trong sol khí thuốc lá điện tử thụ động vượt mức khuyến nghị của WHO, gây ảnh hưởng đến môi trường.

Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM), theo báo cáo của thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thị Bích Nhân, Trưởng khoa Dược, nơi này về cơ bản không thiếu thuốc thường quy.

Cách đây một năm, Bệnh viện Nhi đồng 1 có tình trạng thiếu thuốc Gamma globulin điều trị bệnh tay chân miệng, nhưng không phải xuất phát từ nguyên nhân thiếu văn bản quy phạm pháp luật trong công tác mua sắm, mà chủ yếu do đứt gãy chuỗi cung ứng, do không kịp nhập khẩu thuốc về Việt Nam.

Tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, mỗi ngày đơn vị này tiếp nhận 7.000-8.000 bệnh nhân ngoại trú và hơn 1.000 bệnh nhân nội trú. Đây cũng là cơ sở y tế có lượng bệnh nhân đông nhất các tỉnh phía Nam hiện tại.

Phó Giáo sư Nguyễn Minh Anh, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM cho hay, sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 24 ngày 27/02/2024, chỉ cần tối thiểu 1 báo giá là có thể xây dựng được giá kế hoạch (thay vì phải 3 báo giá như trước đây).

Trường hợp bệnh viện thu thập được nhiều hơn 1 báo giá thì được lấy báo giá cao nhất làm giá kế hoạch, trên cơ sở phù hợp với yêu cầu chuyên môn và khả năng tài chính của bệnh viện.

Từ quy định trên, đến nay về cơ bản, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM không còn thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị, do công tác dự trù được xây dựng cả năm và tiến hành đấu thầu liên tục. Chỉ còn những điểm nghẽn nhỏ trong công tác đấu thầu vật tư, trang thiết bị y tế, do phân nhóm để tiến hành thầu.

"Tỷ lệ đấu thầu, mua sắm của bệnh viện đến nay đạt 80%. Còn lại do khách quan của chuỗi cung ứng, do nhà thầu, do đứt gãy nguồn cung. Việc vướng mắc và kéo dài thời gian cung ứng do chờ xin gia hạn giấy phép đăng ký lưu hành thuốc", ông Minh Anh cho hay.

Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM so sánh, trước đây khi chưa có Luật, Nghị định và thông tư hướng dẫn, khó khăn nhất của đấu thầu, mua sắm là lấy giá kế hoạch các danh mục đấu thầu, với quy định tối thiểu phải có 3 báo giá và thầu giá thấp nhất.

Bên cạnh đó, chỉ cần có một loại trong danh mục đấu thầu không lựa chọn được báo giá, hoặc giá thấp làm ảnh hưởng cả gói, thì cũng không triển khai được gói thầu.

Nhiều mặt hàng vật tư, trang thiết bị y tế chỉ lấy được một báo giá trên thị trường, do đặc thù máy hãng nào đi với hóa chất hãng đó. Sau nhiều trường hợp vướng mắc về pháp lý trong mua sắm, không ít đơn vị có tâm lý e ngại.

"Một cái bóng của máy chụp CT có giá chừng 2-4 tỷ đồng. Trung bình 1-2 năm, máy này phải thay bóng một lần. Yêu cầu phải làm 3 báo giá mới mua được là một thách thức đặt ra với các cơ sở y tế. Không đơn vị nào dám mua sắm...", Phía Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM dẫn chứng.

Do khách quan, không phải vướng ở cơ chế

Bác sĩ chuyên khoa 2 Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ, trung bình một ngày đơn vị tiếp nhận khoảng 5.000-6.000 bệnh nhân ngoại trú, hơn 1.000 ca nội trú.

Thực trạng thiếu thuốc của nơi này chủ yếu liên quan đến đứt gãy chuỗi cung ứng thế giới. Các đơn vị sản xuất thuốc trong nước cũng chậm trễ cung cấp, do thiếu nguyên liệu nhập khẩu.

Theo bác sĩ Việt, hiện Bệnh viện Chợ Rẫy vẫn có tình trạng thiếu thuốc, nhưng chủ yếu nằm ở lý do khách quan, như giá thuốc quá rẻ không đơn vị nào tham dự thầu, hay thuốc hiếm chỉ có rất ít nhà cung cấp.

Hoặc có những đơn vị trúng thầu nhưng đến thời điểm giao thuốc, vật tư lại không thể nhập hàng do đứt gãy nguồn cung, kéo dài thời gian cung ứng đến 4-5 tháng. Trong những trường hợp này nếu không có thuốc thay thế, bệnh viện rất khó cung ứng được đầy đủ.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Vũ Hữu Quang, Giám đốc Sở Y tế Đắk Lắk chia sẻ, thực trạng thiếu thuốc, vật tư y tế của địa phương chủ yếu diễn ra thời gian trước, khi chưa có Thông tư, Nghị định hướng dẫn, khiến nhiều cơ sở y tế không dám đấu thầu vì sợ lao lý.

Cụ thể, Đắk Lắk có khoảng trống 6 tháng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế. Thời gian qua, Sở Y tế tỉnh đã tiến hành làm danh mục khung trình UBND tỉnh phê duyệt. Đến nay, Đắk Lắk đã đáp ứng khá đủ thuốc và đang phê duyệt 30 gói thầu cho 20 cơ sở y tế.

Còn theo ông Lê Ngọc Danh, Trưởng phòng Nghiệp vụ Dược, Sở Y tế TPHCM, việc thiếu thuốc giai đoạn vừa qua được báo chí đề cập không phải vướng ở cơ chế mua sắm mà chủ yếu vướng chuỗi cung ứng.

Ông Danh nhận định, TPHCM là địa bàn đặc thù với nhiều bệnh viện làm nhiệm vụ trung ương. Do đó, trong trường hợp xảy ra dịch bệnh, ngoài dự trù cho nhu cầu người dân Thành phố, các cơ sở y tế tại đây còn phải đáp ứng nhu cầu điều trị của các địa phương lân cận, nên xảy ra tình trạng thiếu thuốc.

"Dịch tay chân miệng năm 2023, TPHCM thiếu thuốc điều trị chủ yếu do phải điều tiết cho điều trị người bệnh tại chỗ ở một số địa phương. Ngoài ra, một số thuốc được cấp số đăng ký nhưng thực tế không được nhập khẩu về, địa phương phải cấp đơn hàng nhập khẩu đặc biệt", ông Danh dẫn chứng.

Theo Viện Nghiên cứu Ung thư Canada, ung thư xương có thể không gây ra bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào trong giai đoạn đầu. Các dấu hiệu và triệu chứng thường xuất hiện khi khối u phát triển và gây ra những thay đổi trong cơ thể như đau hoặc nổi cục. Các tình trạng sức khỏe khác có thể gây ra các triệu chứng giống như ung thư xương.

Triệu chứng phổ biến nhất của ung thư xương là đau ở xương hoặc khớp không biến mất và có thể trở nên tồi tệ hơn khi tập thể dục. Cơn đau có thể tồi tệ hơn vào ban đêm.

Các dấu hiệu và triệu chứng khác của ung thư xương bao gồm:

- Sưng hoặc một khối u có thể cảm nhận được ở xương.

- Khó di chuyển hoặc sử dụng một chi (như khập khiễng khi đi bộ).

- Xương bị gãy do bị ung thư làm suy yếu (gọi là gãy xương bệnh lý).

Các triệu chứng hiếm gặp của ung thư xương có thể bao gồm:

- Mệt mỏi.

- Đổ mồ hôi.

- Sốt.

- Giảm cân.