Làng chính là đơn vị cấu thành cơ bản của đời sống xã hội người Việt. Trong suốt những thế kỷ qua, Bách khoa thư làng Việt cổ truyền của Bùi Xuân Bính là một cuốn sách tra cứu khá đồ sộ tập hợp lại những thông tin, khái niệm hết sức toàn diện về mọi mặt trong những khía cạnh đa dạng, sống động của đời sống làng Việt theo dòng lịch sử, một kho tàng thông tin cho chúng ta hiểu thêm về văn hóa làng xã đã hình thành lâu đời và cho tới nay vẫn có ảnh hưởng mạnh mẽ tới đời sống xã hội cũng như tính cách con người Việt Nam.

Đúng như tên gọi của mình,Bách khoa thư làng Việt cổ truyền được biên soạn công phu thành các mục từ theo thể loại bách khoa thư, mỗi mục từ cung cấp định nghĩa, giải thích cũng như các thông tin chi tiết về những đặc trưng, những nét độc đáo, thú vị nằm trong nội hàm của mục từ đó.

Để bao quát được trọn vẹn các mặt khác nhau của văn hóa làng xã Việt Nam và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tra cứu của độc giả, các mục từ trong sách được gom lại theo các chủ đề lớn, bố trí thành 5 phần:

- Phần 1: Các mục từ về chung về làng xã.
- Phần 2: Các mục từ về kinh tế, văn hóa vật chất.
- Phần 3: Các mục từ về cơ cấu tổ chức và quan hệ xã hội làng xã.
- Phần 4: Các mục từ về di tích, tín ngưỡng, lễ thức, phong tục, tập quán, lễ tiết.
- Phần 5: Các mục từ về văn hóa, văn nghệ, di văn Hán – Nôm.

Là một cuốn bách khoa thư, các chuyên mục từ của Bách khoa thư làng Việt cổ truyềnđều là những chuyên luận nhỏ hoàn chỉnh, cung cấp đầy đủ thông tin thiết yếu nhất về chủ đề của chuyên luận đó, hết sức thuận tiện cho việc tra cứu. Độc giả quan tâm tới làng Việt có thể thoải mái theo góc độ quan tâm của mình để lựa ra những mục từ liên quan theo mục lục, đồng thời hoàn toàn có thể tìm được các gợi ý để tìm hiểu sâu hơn về chủ đề quan tâm trong danh sách tài liệu tham khảo phong phú được cung cấp theo danh sách mục từ.

Phần 1 củaBách khoa thư làng Việt cổ truyền cung cấp những mục từ mang tính định nghĩa về những đơn vị dân cư quen thuộc trong nền văn minh nông nghiệp lâu đời của Việt Nam: làng, xã, thôn. Trong đó, “làng” là khái niệm trọng tâm, được phân chia thành 13 loại hình làng khác nhau, mỗi mục từ chuyên biệt sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin, đặc điểm chính yếu nhất của mỗi loại làng điển hình trong thực tế muôn hình vạn trạng của hàng nghìn ngôi làng đã, đang tồn tại trên đất nước ta.

Phần 2 của sách đi vào các khía cạnh hoạt động kinh tế và văn hóa vật chất của làng Việt. Phần này được chia thành 6 nhóm mục từ, trong đó có 5 nhóm được gộp lại theo các chủ đề quan trọng:

Nhóm Alà các mục từ chỉ bộ công cụ trồng trọt và chăn nuôi, tại đây độc giả có thể tìm hiểu về những nông cụ quen thuộc như cày, bừa, cuốc..cho tới những vật dụng nghe có vẻ lạ tai, nhất là với người thành phố, như xảo, trang, nia, nong, rọ, ràng... Hầu như tất cả những công cụ quen thuộc, phổ biến nhất cho trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt, những hoạt động đem lại nguồn thu nhập chính cho cư dân làng Việt đều được tổng hợp tương đối đầy đủ tại đây.

Nhóm Blà các mục từ về tiết khí và các vụ lúa. Đây là một nhóm mục từ thú vị, cho chúng ta biết về cách thức cha ông ta làm nông nghiệp xưa kia. Tiết khí cung cấp thông tin về việc lập lịch theo chu kỳ di chuyển của Mặt Trăng quanh Trái Đất cũng như Trái Đất quanh Mặt trời để phân phối các mùa vụ vào đúng thời điểm có điều kiện thời tiết thuận lợi trong năm, yếu tố then chốt để canh tác nông nghiệp được đồng bộ hóa theo nhịp thay đổi của chu kỳ khí hậu, giúp các vụ mùa thu được kết quả ổn định. Cùng với đó là các loại vụ lúa quan trọng trong canh tác truyền thống của người nông dân Việt Nam.

Nhóm Clà các mục từ về thao tác kỹ thuật trong trồng lúa. Trồng lúa nước chính là hoạt động canh tác nông nghiệp trọng tâm của làng xã Việt Nam. Do vậy, quy trình trồng lúa nước với tất cả các giai đoạn, các động tác cần thực hiện cũng dần được tổng kết lại theo thời gian. Những thao tác chính của quá trình trồng lúa nước đã được tổng kết trong từng mục từ riêng biệt, dễ tra cứu, mỗi mục từ cung cấp mô tả chi tiết, dễ hiểu về thao tác kỹ thuật tương ứng.

Nhóm Dlà các mục từ khác về kinh tế. Tại đây, độc giả có thể tìm hiểu về ý nghĩa, công việc đặc thù của các loại lao động khác nhau trong làng Việt như thợ cày, thợ ngõa, thợ mộc... cũng như các loại nghề thủ công phi nông nghiệp, các hoạt động tài chính như cho vay lãi, chơi họ hoặc ý nghĩa một số câu ca dao, tục ngữ quen thuộc liên quan tới khía cạnh này.

Nhóm Elà các mục từ về văn hóa vật chất. Đây là một trong những nhóm mục từ phong phú nhất của “Bách khoa thư làng Việt cổ truyền”, chứng tỏ sự phong phú trong đời sống vật chất của làng Việt. Ở đây, độc giả có thể tìm thấy những nhóm mục từ nhỏ hơn về các loại đồ gia cụ để chế biến thóc gạo và hoa màu, bộ đồ gia cụ chứa đựng, bộ dụng cụ để rửa, đãi kết hợp chứa đựng, bộ dụng cụ nấu nướng, bộ dụng cụ phục vụ ăn uống...

Ngoài ra, một số mục từ lẻ khó gộp thành nhóm nhỏ được đặt chung vào “Các mục từ khác về văn hóa vật chất”, cung cấp khái niệm, thông tin về những hợp phần vật chất đặc trưng của làng như cổng làng, giếng làng, đống rơm, lũy tre...

Phần 3 của Bách khoa thư làng Việt cổ truyền tập hợp các mục từ liên quan tới tổ chức xã hội và các mối quan hệ xã hội trong làng cổ. Phần này được chia làm hai nhóm.

Nhóm A là các mục từ về cơ cấu tổ chức làng xã. Trong nhóm này tập hợp các mục từ về các chức danh trong bộ máy chính quyền cơ sở làng xã phong kiến như lý trưởng, tuần phiên, xã trưởng.., các quy tắc văn bản quy định các quan hệ, ứng xử xã hội như hương ước, ngôi thứ đình trung, giáp, hộ lại...

Nhóm B là các mục từ về quan hệ xã hội làng xã và phân tầng xã hội. Đây là những mục từ thể hiện các mối quan hệ khác nhau trong gia đình, họ tộc như bên cha, bên mẹ, lục thân, gia phong..., những quy định về đạo đức lễ tiết như tiết phụ, tam tòng, những mục từ liên quan tới phân biệt đẳng cấp trong làng xã như dân ngụ cư, giới tinh hoa làng xã, địa chủ, bần nồng... cũng như ý nghĩa một số cách diễn đạt, tục ngữ về quan hệ xã hội làng xã như “dì ghẻ con chồng”.

Phần 4được chia thành hai nhóm mục từ. Nhóm A là các mục từ về di tích, tín ngưỡng, lễ thức. Nhóm này tập hợp các mục từ liên quan tới các di tích vật thể hay gặp ở làng như nhà thờ họ, đình làng, chó đá, miếu, văn chỉ..., các nghi lễ hay gặp như lễ bá cốc, lễ mộc dục, các hoạt động thờ cúng như thờ mẫu, tục thờ các tổ họ, cho tới các hoạt động tín ngưỡng như xin âm dương, dâng sao giải hạn. Nhóm B gồm các mục từ về phong tục, tập quán, lễ tiết như các tục đốt pháo, đốt vàng mã, lệ cheo, lễ vào giáp, các loại lễ tết truyền thống như tết Nguyên đán, rằm tháng giêng, rằm tháng bảy, những hoạt động lễ tiết truyền thống như vinh quy bái tổ, đặt hậu, bán khoán, khao vọng...

Phần 5, cũng là phần cuối của Bách khoa thư làng Việt cổ truyền, là các mục từ thuộc về những đặc trưng văn hóa văn nghệ và những di sản Hán – Nôm đã hình thành trong đời sống làng xã. Nhóm A, các mục từ về văn hóa văn nghệ, gồm các chuyên luận về các loại hình văn hóa truyền thống như ca trù, chèo, dân ca quan họ, rối nước, hát xoan.. Nhóm B, các mục từ về di sản Hán Nôm, tập trung vào những loại hình di sản văn bản tồn tại chủ yếu dưới các hình thức vật chất khác nhau trong không gian làng Việt như hoành phi, câu đối, văn bia, sắc phong. Những chuyên mục từ này cung cấp cho độc giả nguồn thông tin cơ bản, ngắn gọn, chính xác về giá trị văn hóa, sử liệu, thông tin của những di sản Hán Nôm quý báu đã được tích lũy, lưu giữ theo thời gian ở các làng quê nước ta.

Tựu chung lại, Bách khoa thư làng Việt cổ truyền là một cuốn sách tham khảo, tra cứu ban đầu toàn diện, đảm bảo cung cấp cho độc giả nguồn thông tin cô đọng, chính xác về hầu như mọi mặt đời sống tinh thần, vật chất, xã hội của làng quê Việt Nam. Với độc giả muốn tìm hiểu chuyên sâu, cuốn sách của tác giả Bùi Xuân Bính cũng là xuất phát điểm, cầu nối giúp tìm đến các nguồn thông tin cụ thể, chi tiết hơn một cách dễ dàng, giúp tiết kiệm nhiều công sức tra cứu.

Dịch giả Lê Đình Chi

Làng chính là đơn vị cấu thành cơ bản của đời sống xã hội người Việt. Trong suốt những thế kỷ qua, Bách khoa thư làng Việt cổ truyền của Bùi Xuân Bính là một cuốn sách tra cứu khá đồ sộ tập hợp lại những thông tin, khái niệm hết sức toàn diện về mọi mặt trong những khía cạnh đa dạng, sống động của đời sống làng Việt theo dòng lịch sử, một kho tàng thông tin cho chúng ta hiểu thêm về văn hóa làng xã đã hình thành lâu đời và cho tới nay vẫn có ảnh hưởng mạnh mẽ tới đời sống xã hội cũng như tính cách con người Việt Nam.

Đúng như tên gọi của mình,Bách khoa thư làng Việt cổ truyền được biên soạn công phu thành các mục từ theo thể loại bách khoa thư, mỗi mục từ cung cấp định nghĩa, giải thích cũng như các thông tin chi tiết về những đặc trưng, những nét độc đáo, thú vị nằm trong nội hàm của mục từ đó.

Để bao quát được trọn vẹn các mặt khác nhau của văn hóa làng xã Việt Nam và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tra cứu của độc giả, các mục từ trong sách được gom lại theo các chủ đề lớn, bố trí thành 5 phần:

- Phần 1: Các mục từ về chung về làng xã.
- Phần 2: Các mục từ về kinh tế, văn hóa vật chất.
- Phần 3: Các mục từ về cơ cấu tổ chức và quan hệ xã hội làng xã.
- Phần 4: Các mục từ về di tích, tín ngưỡng, lễ thức, phong tục, tập quán, lễ tiết.
- Phần 5: Các mục từ về văn hóa, văn nghệ, di văn Hán – Nôm.

Là một cuốn bách khoa thư, các chuyên mục từ của Bách khoa thư làng Việt cổ truyềnđều là những chuyên luận nhỏ hoàn chỉnh, cung cấp đầy đủ thông tin thiết yếu nhất về chủ đề của chuyên luận đó, hết sức thuận tiện cho việc tra cứu. Độc giả quan tâm tới làng Việt có thể thoải mái theo góc độ quan tâm của mình để lựa ra những mục từ liên quan theo mục lục, đồng thời hoàn toàn có thể tìm được các gợi ý để tìm hiểu sâu hơn về chủ đề quan tâm trong danh sách tài liệu tham khảo phong phú được cung cấp theo danh sách mục từ.

Phần 1 củaBách khoa thư làng Việt cổ truyền cung cấp những mục từ mang tính định nghĩa về những đơn vị dân cư quen thuộc trong nền văn minh nông nghiệp lâu đời của Việt Nam: làng, xã, thôn. Trong đó, “làng” là khái niệm trọng tâm, được phân chia thành 13 loại hình làng khác nhau, mỗi mục từ chuyên biệt sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin, đặc điểm chính yếu nhất của mỗi loại làng điển hình trong thực tế muôn hình vạn trạng của hàng nghìn ngôi làng đã, đang tồn tại trên đất nước ta.

Phần 2 của sách đi vào các khía cạnh hoạt động kinh tế và văn hóa vật chất của làng Việt. Phần này được chia thành 6 nhóm mục từ, trong đó có 5 nhóm được gộp lại theo các chủ đề quan trọng:

Nhóm Alà các mục từ chỉ bộ công cụ trồng trọt và chăn nuôi, tại đây độc giả có thể tìm hiểu về những nông cụ quen thuộc như cày, bừa, cuốc..cho tới những vật dụng nghe có vẻ lạ tai, nhất là với người thành phố, như xảo, trang, nia, nong, rọ, ràng... Hầu như tất cả những công cụ quen thuộc, phổ biến nhất cho trồng trọt, chăn nuôi, đánh bắt, những hoạt động đem lại nguồn thu nhập chính cho cư dân làng Việt đều được tổng hợp tương đối đầy đủ tại đây.

Nhóm Blà các mục từ về tiết khí và các vụ lúa. Đây là một nhóm mục từ thú vị, cho chúng ta biết về cách thức cha ông ta làm nông nghiệp xưa kia. Tiết khí cung cấp thông tin về việc lập lịch theo chu kỳ di chuyển của Mặt Trăng quanh Trái Đất cũng như Trái Đất quanh Mặt trời để phân phối các mùa vụ vào đúng thời điểm có điều kiện thời tiết thuận lợi trong năm, yếu tố then chốt để canh tác nông nghiệp được đồng bộ hóa theo nhịp thay đổi của chu kỳ khí hậu, giúp các vụ mùa thu được kết quả ổn định. Cùng với đó là các loại vụ lúa quan trọng trong canh tác truyền thống của người nông dân Việt Nam.

Nhóm Clà các mục từ về thao tác kỹ thuật trong trồng lúa. Trồng lúa nước chính là hoạt động canh tác nông nghiệp trọng tâm của làng xã Việt Nam. Do vậy, quy trình trồng lúa nước với tất cả các giai đoạn, các động tác cần thực hiện cũng dần được tổng kết lại theo thời gian. Những thao tác chính của quá trình trồng lúa nước đã được tổng kết trong từng mục từ riêng biệt, dễ tra cứu, mỗi mục từ cung cấp mô tả chi tiết, dễ hiểu về thao tác kỹ thuật tương ứng.

Nhóm Dlà các mục từ khác về kinh tế. Tại đây, độc giả có thể tìm hiểu về ý nghĩa, công việc đặc thù của các loại lao động khác nhau trong làng Việt như thợ cày, thợ ngõa, thợ mộc... cũng như các loại nghề thủ công phi nông nghiệp, các hoạt động tài chính như cho vay lãi, chơi họ hoặc ý nghĩa một số câu ca dao, tục ngữ quen thuộc liên quan tới khía cạnh này.

Nhóm Elà các mục từ về văn hóa vật chất. Đây là một trong những nhóm mục từ phong phú nhất của “Bách khoa thư làng Việt cổ truyền”, chứng tỏ sự phong phú trong đời sống vật chất của làng Việt. Ở đây, độc giả có thể tìm thấy những nhóm mục từ nhỏ hơn về các loại đồ gia cụ để chế biến thóc gạo và hoa màu, bộ đồ gia cụ chứa đựng, bộ dụng cụ để rửa, đãi kết hợp chứa đựng, bộ dụng cụ nấu nướng, bộ dụng cụ phục vụ ăn uống...

Ngoài ra, một số mục từ lẻ khó gộp thành nhóm nhỏ được đặt chung vào “Các mục từ khác về văn hóa vật chất”, cung cấp khái niệm, thông tin về những hợp phần vật chất đặc trưng của làng như cổng làng, giếng làng, đống rơm, lũy tre...

Phần 3 của Bách khoa thư làng Việt cổ truyền tập hợp các mục từ liên quan tới tổ chức xã hội và các mối quan hệ xã hội trong làng cổ. Phần này được chia làm hai nhóm.

Nhóm A là các mục từ về cơ cấu tổ chức làng xã. Trong nhóm này tập hợp các mục từ về các chức danh trong bộ máy chính quyền cơ sở làng xã phong kiến như lý trưởng, tuần phiên, xã trưởng.., các quy tắc văn bản quy định các quan hệ, ứng xử xã hội như hương ước, ngôi thứ đình trung, giáp, hộ lại...

Nhóm B là các mục từ về quan hệ xã hội làng xã và phân tầng xã hội. Đây là những mục từ thể hiện các mối quan hệ khác nhau trong gia đình, họ tộc như bên cha, bên mẹ, lục thân, gia phong..., những quy định về đạo đức lễ tiết như tiết phụ, tam tòng, những mục từ liên quan tới phân biệt đẳng cấp trong làng xã như dân ngụ cư, giới tinh hoa làng xã, địa chủ, bần nồng... cũng như ý nghĩa một số cách diễn đạt, tục ngữ về quan hệ xã hội làng xã như “dì ghẻ con chồng”.

Phần 4được chia thành hai nhóm mục từ. Nhóm A là các mục từ về di tích, tín ngưỡng, lễ thức. Nhóm này tập hợp các mục từ liên quan tới các di tích vật thể hay gặp ở làng như nhà thờ họ, đình làng, chó đá, miếu, văn chỉ..., các nghi lễ hay gặp như lễ bá cốc, lễ mộc dục, các hoạt động thờ cúng như thờ mẫu, tục thờ các tổ họ, cho tới các hoạt động tín ngưỡng như xin âm dương, dâng sao giải hạn. Nhóm B gồm các mục từ về phong tục, tập quán, lễ tiết như các tục đốt pháo, đốt vàng mã, lệ cheo, lễ vào giáp, các loại lễ tết truyền thống như tết Nguyên đán, rằm tháng giêng, rằm tháng bảy, những hoạt động lễ tiết truyền thống như vinh quy bái tổ, đặt hậu, bán khoán, khao vọng...

Phần 5, cũng là phần cuối của Bách khoa thư làng Việt cổ truyền, là các mục từ thuộc về những đặc trưng văn hóa văn nghệ và những di sản Hán – Nôm đã hình thành trong đời sống làng xã. Nhóm A, các mục từ về văn hóa văn nghệ, gồm các chuyên luận về các loại hình văn hóa truyền thống như ca trù, chèo, dân ca quan họ, rối nước, hát xoan.. Nhóm B, các mục từ về di sản Hán Nôm, tập trung vào những loại hình di sản văn bản tồn tại chủ yếu dưới các hình thức vật chất khác nhau trong không gian làng Việt như hoành phi, câu đối, văn bia, sắc phong. Những chuyên mục từ này cung cấp cho độc giả nguồn thông tin cơ bản, ngắn gọn, chính xác về giá trị văn hóa, sử liệu, thông tin của những di sản Hán Nôm quý báu đã được tích lũy, lưu giữ theo thời gian ở các làng quê nước ta.

Tựu chung lại, Bách khoa thư làng Việt cổ truyền là một cuốn sách tham khảo, tra cứu ban đầu toàn diện, đảm bảo cung cấp cho độc giả nguồn thông tin cô đọng, chính xác về hầu như mọi mặt đời sống tinh thần, vật chất, xã hội của làng quê Việt Nam. Với độc giả muốn tìm hiểu chuyên sâu, cuốn sách của tác giả Bùi Xuân Bính cũng là xuất phát điểm, cầu nối giúp tìm đến các nguồn thông tin cụ thể, chi tiết hơn một cách dễ dàng, giúp tiết kiệm nhiều công sức tra cứu.

Dịch giả Lê Đình Chi

Tô Hiếu biết mọi chuyện ồn ào từng xảy đến với diễn viên Thương Tín những năm gần đây nhưng anh không quá bận tâm. Với anh, điều quan trọng là Thương Tín tuổi cao sức yếu, trong người có bệnh, cần được đùm bọc.

Là học trò nhạc sĩ Tô Thanh Tùng, Tô Hiếu từng gặp gỡ diễn viên Thương Tín từ thời trẻ. Vì vậy, chứng kiến người nghệ sĩ sa cơ lỡ vận, anh từng chủ động tìm, liên hệ ông để giúp đỡ. 

Kể từ ngày dọn về nhà nhạc sĩ Tô Hiếu, diễn viên Thương Tín sống vui vẻ, khỏe mạnh. Thời gian trước, ông sống trong cảnh túng quẫn, không tiền bạc cộng thêm stress nặng vì đọc bình luận trên mạng xã hội nên sức khỏe, tinh thần xuống dốc nghiêm trọng. 

Sau hơn 2 tháng ăn ngủ điều độ, Thương Tín tăng cân, đầy đặn hơn. Nhà nhạc sĩ Tô Hiếu vốn nhận nuôi 3 người đàn ông cùng trang lứa với diễn viên gạo cội nên 4 người thân thiết rất nhanh. Anh chuẩn bị phòng riêng cho cả bốn nhưng họ nhất quyết ở chung với nhau.

Mỗi ngày, Thương Tín và 3 người bạn già cùng nhau nấu ăn, uống trà, trò chuyện và dọn dẹp nhà cửa. Trùng hợp, cả 4 người là đều nấu ăn giỏi và thích nấu ăn. Nhà anh có người phụ trách mua thực phẩm để sẵn trong bếp, ai muốn ăn gì sẽ tự nấu. 

"Lần nào về nhà, tôi cũng thấy các anh nói chuyện rôm rả, lòng mình rất vui. Bốn ông sống rất hòa thuận, đầm ấm. Dĩ nhiên, đôi lúc họ bất đồng quan điểm, "gây chiến" nhưng cũng mau làm lành", Tô Hiếu kể. 

Nhạc sĩ thường xuyên hỏi han Thương Tín ăn ngủ thế nào, có cần gì không. Anh khuyến khích 4 người đàn ông vận động, đi dạo gần nhà để giữ gìn sức khỏe. Nếu buồn chán, họ có thể rủ nhau đi uống café hoặc ra chợ mua sắm. 

"Tôi đã dặn chủ quán café cứ để các ông uống, tính tiền để tôi gửi lại. Việc các anh chi tiêu cho sinh hoạt hằng ngày hoàn toàn thoải mái. Tuy nhiên, tôi sẽ không ủng hộ anh Tín đi chơi bời, nhậu nhẹt. Chuyện đó không nên, ảnh hưởng sức khỏe mà tôi không kiểm soát được rủi ro xảy đến với anh", Tô Hiếu cho hay.

Hai tháng qua, Tô Hiếu giấu kín chuyện Thương Tín ở nhà mình. Anh muốn ông được yên ổn, tránh có người tìm đến quấy rầy. Suốt thời gian này, hầu như chỉ có Thanh Tùng - con trai Thương Tín - đến nhà thăm bố. Nhạc sĩ khuyên ông không nên gặp người lạ hay đọc thông tin trên mạng. 

Theo Tô Hiếu, tính cách Thương Tín cũng thay đổi nhiều. Ngày nào ông cũng nói cảm ơn nhạc sĩ Tô Hiếu cưu mang mình. Thương Tín biết lắng nghe, suy nghĩ cũng thông thoáng hơn. Về những chuyện đã qua, Tô Hiếu phân tích lại cho Thương Tín nghe, ông đã suy nghĩ, trăn trở rất nhiều. 

Điều Tô Hiếu lo lắng là diễn viên Thương Tín không chịu đi bệnh viện kiểm tra sức khỏe. Mỗi khi anh và Thanh Tùng đề nghị, ông lại gạt phắt, phủ nhận chuyện có bệnh.

"Có lẽ anh ấy sợ đi khám sẽ phát hiện nhiều bệnh trong khi mình lại không có tiền điều trị, trở thành gánh nặng. Hiện tại, nhìn bên ngoài thì anh rất ổn, khỏe mạnh", nhạc sĩ nói. 

Ngoài ra, Tô Hiếu và Thanh Tùng cũng rất quan tâm chuyện diễn viên Thương Tín có dấu hiệu bị lẫn. Anh kể: "Anh ấy thỉnh thoảng quên này quên nọ. Có những chuyện anh vừa nói xong, sau đó nói lại 2 - 3 lần". 

Tô Hiếu ấp ủ dự định thực hiện MV và đêm nhạc Thương Tín. Là nhạc sĩ, anh có thể thấy tiềm năng trong giọng hát của ông. Diễn viên gạo cội từng đi hát nhiều nơi nên có kinh nghiệm, cột hơi khá vững, hát chắc nhịp.

Tô Hiếu muốn sản phẩm âm nhạc lưu lại những hình ảnh đẹp ngay cả khi sau này ông không còn tại thế. Anh muốn ông có thể nhận tiền từ công sức lao động của mình.

Chia sẻ với VietNamNet, nhạc sĩ Tô Hiếu kể diễn viên Thương Tín bất ngờ đến nhà anh khoảng hơn 2 tháng trước. Lúc ấy, ông rất gầy gò, tiều tụy. 

"Anh Tín nói ở Sài Gòn quen rồi, không sống ở Phan Rang được nhưng về nhà trọ thì không còn tiền chi tiêu. Anh nhắc lại lời hứa chăm lo anh của tôi ngày xưa, hiện tại anh không còn ai giúp, anh đến ở với tôi được không? Tôi đồng ý ngay, không chần chừ", nhạc sĩ nói.

Tô Hiếu biết mọi chuyện ồn ào từng xảy đến với diễn viên Thương Tín những năm gần đây nhưng anh không quá bận tâm. Với anh, điều quan trọng là Thương Tín tuổi cao sức yếu, trong người có bệnh, cần được đùm bọc.

Là học trò nhạc sĩ Tô Thanh Tùng, Tô Hiếu từng gặp gỡ diễn viên Thương Tín từ thời trẻ. Vì vậy, chứng kiến người nghệ sĩ sa cơ lỡ vận, anh từng chủ động tìm, liên hệ ông để giúp đỡ. 

Kể từ ngày dọn về nhà nhạc sĩ Tô Hiếu, diễn viên Thương Tín sống vui vẻ, khỏe mạnh. Thời gian trước, ông sống trong cảnh túng quẫn, không tiền bạc cộng thêm stress nặng vì đọc bình luận trên mạng xã hội nên sức khỏe, tinh thần xuống dốc nghiêm trọng. 

Sau hơn 2 tháng ăn ngủ điều độ, Thương Tín tăng cân, đầy đặn hơn. Nhà nhạc sĩ Tô Hiếu vốn nhận nuôi 3 người đàn ông cùng trang lứa với diễn viên gạo cội nên 4 người thân thiết rất nhanh. Anh chuẩn bị phòng riêng cho cả bốn nhưng họ nhất quyết ở chung với nhau.

Mỗi ngày, Thương Tín và 3 người bạn già cùng nhau nấu ăn, uống trà, trò chuyện và dọn dẹp nhà cửa. Trùng hợp, cả 4 người là đều nấu ăn giỏi và thích nấu ăn. Nhà anh có người phụ trách mua thực phẩm để sẵn trong bếp, ai muốn ăn gì sẽ tự nấu. 

"Lần nào về nhà, tôi cũng thấy các anh nói chuyện rôm rả, lòng mình rất vui. Bốn ông sống rất hòa thuận, đầm ấm. Dĩ nhiên, đôi lúc họ bất đồng quan điểm, "gây chiến" nhưng cũng mau làm lành", Tô Hiếu kể. 

Nhạc sĩ thường xuyên hỏi han Thương Tín ăn ngủ thế nào, có cần gì không. Anh khuyến khích 4 người đàn ông vận động, đi dạo gần nhà để giữ gìn sức khỏe. Nếu buồn chán, họ có thể rủ nhau đi uống café hoặc ra chợ mua sắm. 

"Tôi đã dặn chủ quán café cứ để các ông uống, tính tiền để tôi gửi lại. Việc các anh chi tiêu cho sinh hoạt hằng ngày hoàn toàn thoải mái. Tuy nhiên, tôi sẽ không ủng hộ anh Tín đi chơi bời, nhậu nhẹt. Chuyện đó không nên, ảnh hưởng sức khỏe mà tôi không kiểm soát được rủi ro xảy đến với anh", Tô Hiếu cho hay.

Hai tháng qua, Tô Hiếu giấu kín chuyện Thương Tín ở nhà mình. Anh muốn ông được yên ổn, tránh có người tìm đến quấy rầy. Suốt thời gian này, hầu như chỉ có Thanh Tùng - con trai Thương Tín - đến nhà thăm bố. Nhạc sĩ khuyên ông không nên gặp người lạ hay đọc thông tin trên mạng. 

Theo Tô Hiếu, tính cách Thương Tín cũng thay đổi nhiều. Ngày nào ông cũng nói cảm ơn nhạc sĩ Tô Hiếu cưu mang mình. Thương Tín biết lắng nghe, suy nghĩ cũng thông thoáng hơn. Về những chuyện đã qua, Tô Hiếu phân tích lại cho Thương Tín nghe, ông đã suy nghĩ, trăn trở rất nhiều. 

Điều Tô Hiếu lo lắng là diễn viên Thương Tín không chịu đi bệnh viện kiểm tra sức khỏe. Mỗi khi anh và Thanh Tùng đề nghị, ông lại gạt phắt, phủ nhận chuyện có bệnh.

"Có lẽ anh ấy sợ đi khám sẽ phát hiện nhiều bệnh trong khi mình lại không có tiền điều trị, trở thành gánh nặng. Hiện tại, nhìn bên ngoài thì anh rất ổn, khỏe mạnh", nhạc sĩ nói. 

Ngoài ra, Tô Hiếu và Thanh Tùng cũng rất quan tâm chuyện diễn viên Thương Tín có dấu hiệu bị lẫn. Anh kể: "Anh ấy thỉnh thoảng quên này quên nọ. Có những chuyện anh vừa nói xong, sau đó nói lại 2 - 3 lần". 

Tô Hiếu ấp ủ dự định thực hiện MV và đêm nhạc Thương Tín. Là nhạc sĩ, anh có thể thấy tiềm năng trong giọng hát của ông. Diễn viên gạo cội từng đi hát nhiều nơi nên có kinh nghiệm, cột hơi khá vững, hát chắc nhịp.

Tô Hiếu muốn sản phẩm âm nhạc lưu lại những hình ảnh đẹp ngay cả khi sau này ông không còn tại thế. Anh muốn ông có thể nhận tiền từ công sức lao động của mình.

- Nhiều người hâm mộ vẫn gọi Thái Bảo là ca sĩ trẻ mãi không già, chị có bí quyết gì đề gìn giữ nhan sắc?

Nói bí quyết có vẻ to tát quá. Nhưng có lẽ tôi không quá nghèo, giàu càng không nghĩ tới. Sống bằng nghề biểu diễn rất khó giàu nên tôi bằng lòng với công việc, cuộc sống của mình. Có lẽ vì tôi sống một cuộc sống ít lo nghĩ đến những vấn đề cơm áo gạo tiền và không chạy theo những hào nhoáng bên ngoài đã giúp tôi trẻ ra. Cả cuộc đời tôi gắn bó với nghệ thuật và luôn cảm thấy hạnh phúc khi được làm nghề. 

Thứ tôi quan tâm nhất và say mê nhất cũng chính là việc làm sao làm nghề cho tốt. Hát những bài thật hay để chạm tới trái tim khán giả. Còn những thứ tiêu cực quá tôi học cách buông bỏ. Có lẽ vì tôi không toan tính quá nhiều về chuyện kinh tế và cũng chẳng phải chịu nhiều áp lực về tinh thần nên mọi thứ trong cuộc sống luôn thoải mái.

Khi đã sống thoải mái tôi nhìn mọi thứ cũng nhẹ nhàng hơn, dành nhiều thời gian cho bản thân, gặp gỡ bạn bè hàn huyên những điều tích cực... Có lẽ vì thế mà trên nét mặt của tôi luôn giữ được sự tươi trẻ và nhiều năng lượng nhất. 

- Sống bằng nghề biểu diễn rất khó giàu, sao chị không ngăn cản con trai đừng theo nghề bố mẹ?

Tôi biết làm nghệ thuật sẽ nghèo, sẽ khó khăn và đặc biệt con lại làm nhạc công, công việc này càng không bao giờ có thể kiếm được đủ tiền trang trải cho cuộc sống được. Nhưng thôi, chúng tôi vẫn thấy mình giàu lắm. Giàu về âm nhạc, giàu về tình cảm, giàu vì tình yêu thương của khán giả, giàu vì những người bạn chân tình... Chỉ cần vậy thôi là người làm nghệ thuật cảm thấy sung sướng lắm rồi, còn kiếm tiền biết bao nhiêu cho đủ. Chính vì lẽ đó, tôi không đòi hỏi con phải làm gì kiếm được nhiều tiền, làm gì con yêu thích là được, hàng ngày con cảm thấy hạnh phúc với công việc của mình thì đó là hạnh phúc của tôi. 

Với tôi, sau đêm diễn, có khán giả nhắn tin: “Chị ơi, hôm nay chị hát bài này hay quá” thì thôi thấy hạnh phúc lắm, hạnh phúc hơn cả cho tôi một đống tiền. Nói như thế có vẻ như tôi chê tiền nhưng tính tôi là thế. Mà nói thật đầy người còn có cuộc sống chật vật mưu sinh hơn mình. Cho nên mình phải biết cân bằng, nhìn lên và nhìn xuống để đừng bao giờ đòi hỏi cái gì đó quá mức với mình.

- Cuộc sống của gia đình 3 người toàn nghệ sĩ diễn ra như thế nào?

Sáng tôi đi bơi, chiều đi đánh bóng bàn, thi thoảng cà phê với bạn bè. Trong gia đình chúng tôi, ngoài chuyện về âm nhạc thì chẳng nói chuyện gì khác. Nhất là bữa ăn, chúng tôi quây quần và chủ đề câu chuyện quanh đi quẩn lại cũng toàn âm nhạc. Tôi hay hỏi ý kiến chồng về việc có nên nhận lời chỗ này chỗ kia đi hát không.

Bạn biết đấy, ở tuổi này, hát live là cả một vấn đề, sẽ khó tránh khỏi phô chênh. Nhưng chồng luôn động viên tôi, tuổi này vẫn được mời hát live cứ tự tin lên. Chồng tin tôi làm được và cũng tin rằng nếu có lỡ hát sai một chút khán giả cũng sẽ không quá khắt khe. Con trai cũng vậy, luôn hỏi ý kiến bố mẹ mỗi khi chơi bài mới.

- Có sự thật gì mà chị chưa từng tiết lộ với khán giả yêu mến mình? 

Có hai sự thật về tôi mà không ai tin. Một là tôi không biết đếm tiền, kiểu như không để ý tới tiền ấy, không nghĩ tới tiền. Trong ví không bao giờ tôi biết mình có bao nhiêu tiền, có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu. Mà tôi cũng chẳng tiêu gì đột biến ngoài chợ búa cơm nước. Nói ra thì sợ bị cười nhưng từ nhỏ tôi đã không giỏi việc tính toán. Có những lần nhận chương trình, người ta hỏi tôi mức cát-sê bao nhiêu, tôi cười xòa, mức cát-sê bao nhiêu cũng được. Tôi không quan trọng, quan trọng là được hát và được giao lưu với khán giả. 

Có những lần đi diễn về được mấy chục triệu, tôi để quên hẳn trong túi xách. Vài tháng sau có chương trình khác, tôi cầm chiếc túi ấy lên thấy tiền để quên mà như nhặt được vậy. Phụ nữ mà, nay thay túi này mai thay túi khác, tính tôi lại thế nên chuyện quên mình có tiền là chuyện bình thường. Rồi ngày trẻ, bạn bè đi hát toàn tích tiền cát-sê mua nhà mua đất, tôi giờ có mỗi cái nhà duy nhất, ngoài ra chẳng có gì. Thứ hai là tôi mù đường. Một đoạn đường đi cả chục lần mà không bao giờ nhớ được. 

- Là phụ nữ duy nhất trong gia đình, không quan tâm tới tiền, không để ý mình có bao nhiêu tiền, những việc lớn cần chi tiêu, chị làm thế nào?

Nói chung tôi cũng chẳng có việc gì lớn. Ngay cả việc mua sắm trang phục biểu diễn – với nghệ sĩ cũng rất quan trọng, nhưng tôi cũng đơn giản lắm, đơn giản kiểu theo đúng gu của mình. Tôi tự thiết kế, tự mua vải rồi đi may theo gu của mình. Tôi cảm thấy lúc nào cũng vừa vặn với mình. Tất nhiên cuộc sống cũng sẽ có lúc khó khăn, thiếu thốn, khổ sở và không thiếu những thăng trầm nhưng mình phải biết cân bằng, kể cả việc chi tiêu trong gia đình cũng thế.   

NSND Thái Bảo sinh năm 1964. Hình ảnh của chị lúc nào cũng gắn với cây đàn ghi ta. Đặc biệt chị đã tạo nên sức sống cho loạt ca khúc: Thời hoa đỏ, Thăm bến nhà Rồng....Thủa đôi mươi, NSND Thái Bảo đã khiến nhiều người thầm thương, trộm nhớ. Không chỉ hát hay, đàn giỏi, NSND Thái Bảo còn sở hữu nhan sắc và vóc dáng chuẩn. Cùng với thời gian, giọng hát và nhan sắc của chị không thay đổi, nhiều năm vẫn trẻ đẹp, khiến người đối diện khó đoán được tuổi thật.  

- Nhiều người hâm mộ vẫn gọi Thái Bảo là ca sĩ trẻ mãi không già, chị có bí quyết gì đề gìn giữ nhan sắc?

Nói bí quyết có vẻ to tát quá. Nhưng có lẽ tôi không quá nghèo, giàu càng không nghĩ tới. Sống bằng nghề biểu diễn rất khó giàu nên tôi bằng lòng với công việc, cuộc sống của mình. Có lẽ vì tôi sống một cuộc sống ít lo nghĩ đến những vấn đề cơm áo gạo tiền và không chạy theo những hào nhoáng bên ngoài đã giúp tôi trẻ ra. Cả cuộc đời tôi gắn bó với nghệ thuật và luôn cảm thấy hạnh phúc khi được làm nghề. 

Thứ tôi quan tâm nhất và say mê nhất cũng chính là việc làm sao làm nghề cho tốt. Hát những bài thật hay để chạm tới trái tim khán giả. Còn những thứ tiêu cực quá tôi học cách buông bỏ. Có lẽ vì tôi không toan tính quá nhiều về chuyện kinh tế và cũng chẳng phải chịu nhiều áp lực về tinh thần nên mọi thứ trong cuộc sống luôn thoải mái.

Khi đã sống thoải mái tôi nhìn mọi thứ cũng nhẹ nhàng hơn, dành nhiều thời gian cho bản thân, gặp gỡ bạn bè hàn huyên những điều tích cực... Có lẽ vì thế mà trên nét mặt của tôi luôn giữ được sự tươi trẻ và nhiều năng lượng nhất. 

- Sống bằng nghề biểu diễn rất khó giàu, sao chị không ngăn cản con trai đừng theo nghề bố mẹ?

Tôi biết làm nghệ thuật sẽ nghèo, sẽ khó khăn và đặc biệt con lại làm nhạc công, công việc này càng không bao giờ có thể kiếm được đủ tiền trang trải cho cuộc sống được. Nhưng thôi, chúng tôi vẫn thấy mình giàu lắm. Giàu về âm nhạc, giàu về tình cảm, giàu vì tình yêu thương của khán giả, giàu vì những người bạn chân tình... Chỉ cần vậy thôi là người làm nghệ thuật cảm thấy sung sướng lắm rồi, còn kiếm tiền biết bao nhiêu cho đủ. Chính vì lẽ đó, tôi không đòi hỏi con phải làm gì kiếm được nhiều tiền, làm gì con yêu thích là được, hàng ngày con cảm thấy hạnh phúc với công việc của mình thì đó là hạnh phúc của tôi. 

Với tôi, sau đêm diễn, có khán giả nhắn tin: “Chị ơi, hôm nay chị hát bài này hay quá” thì thôi thấy hạnh phúc lắm, hạnh phúc hơn cả cho tôi một đống tiền. Nói như thế có vẻ như tôi chê tiền nhưng tính tôi là thế. Mà nói thật đầy người còn có cuộc sống chật vật mưu sinh hơn mình. Cho nên mình phải biết cân bằng, nhìn lên và nhìn xuống để đừng bao giờ đòi hỏi cái gì đó quá mức với mình.

- Cuộc sống của gia đình 3 người toàn nghệ sĩ diễn ra như thế nào?

Sáng tôi đi bơi, chiều đi đánh bóng bàn, thi thoảng cà phê với bạn bè. Trong gia đình chúng tôi, ngoài chuyện về âm nhạc thì chẳng nói chuyện gì khác. Nhất là bữa ăn, chúng tôi quây quần và chủ đề câu chuyện quanh đi quẩn lại cũng toàn âm nhạc. Tôi hay hỏi ý kiến chồng về việc có nên nhận lời chỗ này chỗ kia đi hát không.

Bạn biết đấy, ở tuổi này, hát live là cả một vấn đề, sẽ khó tránh khỏi phô chênh. Nhưng chồng luôn động viên tôi, tuổi này vẫn được mời hát live cứ tự tin lên. Chồng tin tôi làm được và cũng tin rằng nếu có lỡ hát sai một chút khán giả cũng sẽ không quá khắt khe. Con trai cũng vậy, luôn hỏi ý kiến bố mẹ mỗi khi chơi bài mới.

- Có sự thật gì mà chị chưa từng tiết lộ với khán giả yêu mến mình? 

Có hai sự thật về tôi mà không ai tin. Một là tôi không biết đếm tiền, kiểu như không để ý tới tiền ấy, không nghĩ tới tiền. Trong ví không bao giờ tôi biết mình có bao nhiêu tiền, có bao nhiêu tiêu bấy nhiêu. Mà tôi cũng chẳng tiêu gì đột biến ngoài chợ búa cơm nước. Nói ra thì sợ bị cười nhưng từ nhỏ tôi đã không giỏi việc tính toán. Có những lần nhận chương trình, người ta hỏi tôi mức cát-sê bao nhiêu, tôi cười xòa, mức cát-sê bao nhiêu cũng được. Tôi không quan trọng, quan trọng là được hát và được giao lưu với khán giả. 

Có những lần đi diễn về được mấy chục triệu, tôi để quên hẳn trong túi xách. Vài tháng sau có chương trình khác, tôi cầm chiếc túi ấy lên thấy tiền để quên mà như nhặt được vậy. Phụ nữ mà, nay thay túi này mai thay túi khác, tính tôi lại thế nên chuyện quên mình có tiền là chuyện bình thường. Rồi ngày trẻ, bạn bè đi hát toàn tích tiền cát-sê mua nhà mua đất, tôi giờ có mỗi cái nhà duy nhất, ngoài ra chẳng có gì. Thứ hai là tôi mù đường. Một đoạn đường đi cả chục lần mà không bao giờ nhớ được. 

- Là phụ nữ duy nhất trong gia đình, không quan tâm tới tiền, không để ý mình có bao nhiêu tiền, những việc lớn cần chi tiêu, chị làm thế nào?

Nói chung tôi cũng chẳng có việc gì lớn. Ngay cả việc mua sắm trang phục biểu diễn – với nghệ sĩ cũng rất quan trọng, nhưng tôi cũng đơn giản lắm, đơn giản kiểu theo đúng gu của mình. Tôi tự thiết kế, tự mua vải rồi đi may theo gu của mình. Tôi cảm thấy lúc nào cũng vừa vặn với mình. Tất nhiên cuộc sống cũng sẽ có lúc khó khăn, thiếu thốn, khổ sở và không thiếu những thăng trầm nhưng mình phải biết cân bằng, kể cả việc chi tiêu trong gia đình cũng thế.