Số like đang khiến Facebook thành nơi sống ảo

“Ban đầu, mọi người gần như không muốn đăng tải thứ gì lên Internet. Tôi nghĩ đây là vấn đề lớn nhất mình cần phá bỏ. Những thông tin như ảnh thật, tên thật, số điện thoại và hàng tấn thông tin sẽ giúp kết nối với con người thật của họ", Mark Zuckerberg khi ấy 24 tuổi nói tại sự kiện.

Trong một buổi phỏng vấn khác với trang TechCrunchnăm 2010, ông chủ Facebook khẳng định việc chia sẻ thông tin chính là cách mạng xã hội phát triển.

Thậm chí, người dùng có bỏ tiền ra mua like nhằm khẳng định bản thân trên mạng xã hội. Ảnh: Maxk Nguyễn.

Thế nhưng, like (lượt thích) - biểu tượng tạo nên thương hiệu Facebook đã đẩy các giá trị thật ra xa tầm tay Mark Zuckerberg.

Người ta có thể tốn hàng giờ liền để chụp hàng trăm bức ảnh selfie giống nhau và sửa ảnh sao cho đẹp nhất, nhiều like nhất. Họ cũng có thể lấy hình ăn chiều đăng vào buổi tối để tranh thủ giờ vàng, có thêm nhiều like. Thậm chí, có người sẵn sàng xóa hình ảnh về một buổi đi chơi ý nghĩa với bạn bè chỉ vì nó ít like.

Việc so sánh bản thân với những người khác, thay đổi hành vi cá nhân chỉ vì số like là điều Facebook không mong muốn người dùng của mình làm.

“Nhiều người cho rằng ảnh mình ít người like là do mình xấu. Từ đó họ tự đánh giá bản thân là người không hòa đồng hoặc không có mối quan hệ tốt với mọi người. Đây là lý do khiến nhiều người bỏ Facebook sang Instagram để tìm kiếm chốn riêng tư, đăng tải hình ảnh về cuộc sống cá nhân", Lê Minh Hiệp, người có nhiều năm xây dựng các fanpage cộng đồng trên Facebook chia sẻ.

Bỏ đếm like sẽ khiến Facebook diệt vong?

Từ thực trạng trên, theo TechCrunch, Facebook có thể đang nghiên cứu bỏ đi bộ đếm like nhằm giúp người dùng tự tin hơn trong việc chia sẻ thông tin các nhân.

Ý tưởng này là để ngăn người dùng tự so sánh bản thân với những người khác. Đồng thời nó cũng khiến người dùng không còn cảm thấy buồn khi bài viết của mình không nhiều lượt thích bằng bạn bè.

Áp lực so sánh bản thân với người khác khiến người dùng ngại sống thật trên Facebook. Ảnh: Shutterstock.

Điều này giúp người dùng mạnh dạn chia sẻ cuộc sống, không xóa những bài viết ít lượt thích, đăng theo các khung giờ vàng...

Đó là những gì Facebook nói. Còn những gì giới quan sát có thể hiểu, đó là dù bạn nhiều like hay ít like, Facebook cũng chẳng lợi lộc bao nhiêu nếu hiển thị công khai con số đó. Việc người dùng chia sẻ thêm nhiều thông tin, bỏ ra nhiều thời gian hơn cho nền tảng này mới là quan trọng.

Tính năng này đã được thử nghiệm trên Instagram tại Canada. Sau Canada, Instagram đã thêm Brazil, New Zealand, Itali, Ireland và Nhật Bản danh sách các nước thử nghiệm.

Tuy vậy, nhiều ý kiến cho rằng biểu tượng của Facebook là nút like. Nếu mạng xã hội này bỏ bộ đếm like, nó sẽ khiến Facebook diệt vong.

“Facebook là nơi thể hiện cái tôi của mỗi cá nhân từ cách sống, quan điểm… Vì vậy, tôi nghĩ người đăng xứng đáng nhận được sự ngưỡng mộ hoặc cảm ơn đối với các bài viết hay thông qua việc like. Việc bỏ bộ đếm like là bỏ đi một công cụ đánh giá. Nó sẽ không khuyến khích người dùng chia sẻ nữa”, Mai Thanh Phú, người làm dịch vụ Facebook lâu năm ở Việt Nam chia sẻ.

Một số ý kiến cho rằng bộ đếm like giúp người chơi Facebook đánh giá bản thân mình.

“Theo tôi, lượng like trên Facebook giúp tôi đánh giá sự quan tâm của người khác dành cho mình. Từ đó tôi có thể làm tốt hơn hay điều chỉnh bản thân. Nó là thước đo cho tôi cải thiện”, Hải An, một KOLs du lịch nói với Zing.vn.

Tuy vậy, tại một số quốc gia thử nghiệm bỏ bộ đếm like trên Instagram người dùng vẫn có thể nhìn thấy tổng lượng like những bạn bè của họ thì không. “Điều này có thể giúp người dùng vừa đo lường được chất lượng bài viết thông qua lượt thích và có thể không tự ti khi bài viết ít like. Tuy nhiên, nó không đáp ứng được nhu cầu thể hiện bản thân của người dùng. Nếu tôi nhiều like, đương nhiên tôi muốn mọi người biết điều đó”, ông phú nói thêm.

Không đánh giá được độ "hot" của các ngôi sao mạng

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng like là chỉ số quyết định tên tuổi của nhiều KOLs trên mạng xã hội ngày này. Việc bỏ đếm like sẽ gây ảnh hưởng đến nguồn thu nhập và động lực tạo ra nội dung của những người nổi tiếng.

"Nếu ẩn like thì KOLs trên mạng xã hội chết đầu tiên bởi họ không thể tự định giá bản thân. Mà KOLs cũng là nguồn cung cấp nội dung cho Facebook. Vì vậy, Facebook cần cân nhắc kỹ tỉ lệ tương tác đến từ bài viết chất lượng hay từ người dùng thông thường mới có thể đưa ra quyết định cuối cùng được. Nếu không có nguồn bài viết chất lượng thì người dùng cũng bỏ Facebook thôi", Trọng Nhân, chuyên gia marketing từ thương hiệu Mieu chia sẻ.

Like từ lâu được xem là biểu tượng của Facebook.

Dưới góc nhìn của người làm thương hiệu, ông Lê Minh Hiệp, một cửa hàng buôn bán thường xuyên thuê các KOLs quảng cáo sản phẩm lại cho rằng thị trường người nổi tiếng có sức ảnh hưởng. Tuy vậy, thị trường này chỉ sử dụng các con số để đo tương tác, trong đó số like chiếm tỷ trọng cao. Vì vậy, nếu Facebook bỏ like, những người thuê quảng cáo như chúng tôi không biết đo hiệu quả bằng cách nào.

Nhiều ý kiến khác lại cho rằng nếu Facebook bớt ảo và bám sát tiêu chí mạng xã hội thì người dùng sẽ tự tin chia sẻ hơn.

"Điều này giống với cách sử dụng mạng xã hội của tôi từ trước đến này. Cứ thấy gì cần chia sẻ thì tôi đăng. Không quá quan trọng bao nhiêu like. Với tôi công cụ đó có hay không chẳng quan trọng. Vì vậy việc nó biến mất có thể giúp những người khác sử dụng mạng xã hội theo cách giống tôi", Phan Văn Khải, người dùng Facebook có tài khoản hơn 5 năm chia sẻ.

“Tóm lại vấn đề thử nghiệm này không khó với Facebook. Họ có thể thử nghiệm tính năng tại một số quốc gia. Nếu thất bại họ có thể im lặng hủy kế hoạch. Cũng có thể Facebook sẽ áp dụng cho các thị trường riêng biệt. Trong đó người Việt sẽ vẫn có thể xem số like chẳng hạn", ông Hiệp nói thêm.

Chiếm tỷ lệ cao nhất trong số các nhóm hành vi bị khiếu nại là hành vi về Bảo vệ thông tin của người tiêu dùng. Nhóm hành vi này chiếm 36% tổng số khiếu nại tới Cục CT&BVNTD. Trong đó, nội dung khiếu nại chủ yếu tập trung vào việc doanh nghiệp thu thập trái phép thông tin của người tiêu dùng, không ghi nhận yêu cầu chỉnh sửa thông tin của người tiêu dùng, dẫn tới việc tiếp tục sử dụng thông tin của người tiêu dùng vào các mục đích xâm phạm quyền lợi của người tiêu dùng.

Cũng trong tháng 8, trong tổng số khiếu nại được gửi đến cơ quan này, có 16% liên quan đến hành vi cung cấp thông tin.

Lệnh cấm từ Mỹ cũng khiến các sản phẩm máy tính của Huawei không thể dùng Windows

“Thường thì, câu trả lời mà chúng tôi nhận được là: Nếu anh biết những gì chúng tôi biết, anh sẽ đồng ý với chúng tôi thôi”, Brad Smith nói. “Và câu trả lời của chúng tôi là: Tuyệt đấy, hãy cho chúng tôi biết những gì anh biết để có thể tự mình đưa ra quyết định. Đó là cách người Mỹ vẫn làm””. Trước đó, Mỹ đã đưa Huawei vào danh sách đen với lí do được đưa ra là “mối đe doạ an ninh quốc gia”. Lệnh cấm của ông Trump lên Huawei sẽ có hiệu lực toàn phần vào tháng 11 tới.

YouTube vừa bị phạt 170 triệu USD vì vi phạm các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư cho trẻ em. Ảnh: The Verge.

Theo CNBC, Bộ Tư pháp Mỹ đang hướng tới việc đánh giá toàn diện những công ty công nghệ nhằm hỗ trợ cho cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào Google và Facebook.

Đã có nhiều án phạt được đưa ra, nhưng chỉ nhẹ nhàng như gãi ngứa các ông lớn công nghệ. Điều đó phần nào cho thấy, chính phủ Mỹ hiện vẫn chưa sẵn sàng thẳng tay chấn chỉnh ngành công nghệ.

Phạt tội tày trời như gãi ngứa

Hôm 4/9, Ủy ban thương mại Mỹ (FTC) chính thức đưa ra án phạt kỷ lục 170 triệu USD cho Google - chủ sở hữu YouTube - với cáo buộc vi phạm các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư cho trẻ em.

Dù phải nhận án phạt kỷ lục nhưng việc kinh doanh của Google dường như không bị ảnh hưởng nhiều. Thậm chí, ngay sau khi có tin YouTube sẽ cần chi 170 triệu USD để dàn xếp các cáo buộc, cổ phiếu của Alphabet (tập đoàn mẹ của Google) còn tăng trên sàn chứng khoán.

Sở dĩ xảy ra nghịch lý như vậy bởi vì án phạt đường như chẳng thấm vào đâu so với doanh thu hàng ngày của Alphabet. Theo CNBC, dựa trên báo cáo quý II/2019, doanh thu trung bình hàng ngày của Alphabet đạt 400 triệu USD.

Chuyện FTC phạt Google cũng giống với trường hợp của Facebook. Hồi tháng 7, FTC quyết định thông qua mức phạtkỷ lục 5 tỷ USD với Facebook vì vi phạm quyền riêng tư của người dùng.

Mức phạt 5 tỷ USD của Facebook là kỷ lục đối với một công ty công nghệ, nhưng không thấm vào đâu so với lợi nhuận của công ty này. Ảnh: Bloomberg.

Tuy vậy, án phạt 5 tỷ USD với Facebook như gãi ngứa. Số tiền phạt này không thấm gì so với 16,9 tỷ Facebook kiếm được quý II/2019.

Thêm vào đó, theo WSJ, sau khi thông tin Facebook bị phạt 5 tỷ USD được công bố, cổ phiếu của công ty này tăng 1,8% giá trị trong phiên giao dịch ngày 12/7 và đem về 6 tỷ USD vốn hóa cho Facebook vào cuối ngày.

Bất chấp các hình phạt và những lời phàn nàn từ một số chính trị gia về việc “xé nhỏ” công ty, cổ phiếu của Facebook đã tăng hơn 40% trong năm 2019.

Trong khi đó, quyết định hôm 4/9 đã là thỏa thuận thứ 3 mà FTC đạt được với Google từ năm 2011, khi cơ quan này buộc tội công cụ tìm kiếm hàng đầu thế giới “lập lờ” trong công tác bảo mật.

Trước án phạt 5 tỷ USD dành cho Facebook, kỷ lục cũ về mức phạt thuộc về Google với 22 triệu USD nộp cho FTC năm 2012 vì xâm phạm quyền riêng tư của người dùng Safari. 

Kể từ đó cho đến nay, Google dường như không hề bị ảnh hưởng sau án phạt. Cổ phiếu của Google đã tăng đến hơn 260% kể từ án phạt lịch sử năm 2012. Hiện tại, giá trị vốn hóa của Google đạt hơn 800 tỷ USD với doanh thu cùng lợi nhuận đều tăng gấp đôi so với năm 2012.

Không ai biết nên trừng trị như thế nào

CNBCnhận định, chính phủ Mỹ hoàn toàn có thể mạnh tay hơn để thay đổi ngành công nghệ bằng cách buộc các “ông lớn” thay đổi nền tảng hoạt động kinh doanh.

Đơn cử như Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren, ứng viên nhắm đến ghế Tổng thống Mỹ từng đưa ra đề xuất chia nhỏ nhóm “Big Tech” và tách biệt các đơn vị kinh doanh.

Nếu chiến dịch tranh cử của Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren thành công, các tập đoàn công nghệ lớn sẽ phải dè chừng. Ảnh: Getty.

Cho đến nay, tranh cãi về “Big Tech” vẫn là một trong số những chủ đề chưa được thống nhất trong chính phủ Mỹ. Ngay cả trong chính nội bộ của FTC hiện nay vẫn còn tồn tại sự phân chia đảng phái rõ ràng.

Cả 2 thỏa thuận dàn xếp với Facebook và Google gần đây đều được các ủy viên của FTC thông qua với tỷ lệ 3 phiếu thuận và 2 phiếu chống. 2 ủy viên đảng Dân chủ chính là những người bỏ phiếu chống vì cho rằng án phạt của FTC không đủ sức răn đe các hành vi nguy hại.

Thậm chí, trong cuộc họp báo ngày 4/9, Andrew Smith - giám đốc Cục Bảo vệ người tiêu dùng của FTC cho biết ông “rất buồn” khi chứng kiến sự phân chia đảng phái trong nội bộ.

“Tôi mong rằng các doanh nghiệp không nghi ngờ quyết tâm của chúng tôi. Đây là một án phạt mang tính lịch sử và gây bất ngờ lớn trong bảo mật dữ liệu người dùng”, Smith nói.

Scandal vẫn chưa dứt với Facebook. Ngày 5/9, Tech Crunch tiết lộ thông tin từ một máy chủ chứa dữ liệu của hơn 419 triệu người dùng Facebook trên toàn thế giới vừa bị rò rỉ trên mạng.

Bất kỳ ai cũng có thể truy cập dữ liệu của hơn 133 triệu người dùng Mỹ, 18 triệu người dùng Anh và nhiều quốc gia khác. 50 triệu người dùng Việt Nam cũng bị ảnh hưởng.

Đây là bê bối bảo mật lớn nhất, mới nhất của Facebook sau scandal Cambridge Analytica (hơn 80 triệu hồ sơ người dùng bị lợi dụng trong cuộc tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016).