Vào năm 1972, Tổng thống Richard Nixon đã thực hiện chuyến đi tới Bắc Kinh - một trong những chiến lược táo bạo và hiệu quả nhất trong lịch sử ngoại giao Mỹ. Andrew A. Michta cho rằng thế giới sẽ sớm thấy Bắc Kinh chơi trò chiến lược này hiệu quả thế nào.

Ảnh: Phil Foster/WSJ

Cơ hội xen vào giữa Mỹ và EU

Hôm 14/9, Liên minh châu Âu (EU) và Trung Quốc tiến hành một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến - ban đầu dự kiến họp trực tiếp tại Leipzig (Đức) - nhằm xây dựng Thỏa thuận Toàn diện về đầu tư EU - Trung Quốc.

Hiệp ước này sẽ đặt ra các thông số về thương mại, giải quyết các vấn đề về trợ cấp của Trung Quốc và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của châu Âu, và liệu Thủ tướng Đức Angela Merkel có làm theo cách của bà, xác định vai trò của Trung Quốc trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu hay không. Đến nay, trong các cuộc đàm phán, Bắc Kinh vẫn hành xử nửa chừng, đặc biệt là về trợ cấp. Nhưng, theo Micha, có nhiều dấu hiệu cho thấy Trung Quốc có thể sẽ xuống thang.

Hội nghị diễn ra chỉ vài tuần trước khi Mỹ tổ chức bầu cử tổng thống, và cuộc gặp sẽ là cơ hội tốt nhất để Trung Quốc xen vào giữa Mỹ và EU về thương mại. Đối với cộng đồng doanh nghiệp châu Âu, tiếp cận châu Á được coi là rất cần thiết để phục hồi nền kinh tế của khối. Đạt được hiệp ước với Bắc Kinh - ít nhất là trên lý thuyết - sẽ giúp bảo vệ tài sản trí tuệ của châu Âu và giữ cho những công ty châu Âu thuộc diện dễ bị tổn thương không bị phía Trung Quốc mua đứt.

Châu Âu từ lâu đã là tâm điểm trong chiến lược toàn cầu của Bắc Kinh. Khoảng 75% lượng hàng nhập khẩu của châu lục này đến bằng đường biển, với hải trình qua Bắc Đại Tây Dương đóng vai trò vô cùng quan trọng, trong khi Trung Quốc tích cực thâu tóm cổ phần tại các cảng lớn của châu Âu. Thông qua Sáng kiến ​​Vành đai - Con đường và các khoản đầu tư của mình, Trung Quốc đang hướng tới thiết lập một chuỗi cung ứng thay thế ở khắp châu Âu và châu Á.

Theo Michta, mục đích của Trung Quốc là "đảo ngược toàn cầu" các dòng chảy thương mại vốn đã được thiết lập dựa vào sức mạnh của hải quân Mỹ. Nếu Trung Quốc có thể phát triển một chuỗi cung ứng xuyên Á-Âu và bảo vệ nó, thì họ sẽ không cần phải đối chọi với Mỹ trong lĩnh vực hàng hải.

Đó sẽ là một sự thay đổi cơ bản trong thương mại toàn cầu và phân phối sức mạnh. Trung Quốc có thể làm được điều này, bởi cho đến nay Washington - vốn coi Trung Quốc là thách thức cả về kinh tế và quân sự - vẫn chưa thể thuyết phục được châu Âu coi Bắc Kinh là mối nguy hiểm ngoài vấn đề kinh tế. Các nhà lãnh đạo châu Âu quả là có lo ngại về sự lấn lướt của Trung Quốc, nhưng họ cũng không muốn bị lôi kéo vào liên minh cùng Mỹ chống lại Bắc Kinh.

Nếu những điều kiện trên được duy trì và Trung Quốc có thể xen vào giữa Mỹ và châu Âu, quan hệ xuyên Đại Tây Dương thông thường sẽ thành dĩ vãng. Sự thay đổi như vậy sẽ biến châu Âu từ cửa ngõ xuyên Đại Tây Dương tới Á-Âu, thành điểm cuối của chuỗi cung ứng Á-Âu do Trung Quốc kiểm soát, cho phép Bắc Kinh thống trị châu Âu và cạnh tranh quyền bá chủ toàn cầu.

'Chiến lược Nixon' theo kiểu Trung Quốc

Chiến lược châu Âu của Trung Quốc chứa đựng một thành tố quân sự. Hải quân nước này đã tích cực tìm cách tiếp cận các cảng biển ở châu Âu, đặc biệt là ở Địa Trung Hải và Biển Đen. Lực lượng này đã tiến hành nhiều cuộc tập trận chung với Hải quân Nga và EU, bắt đầu từ năm 2018 khi hoàn thành cuộc tập trận hải quân đầu tiên với Hải quân EU ở Vịnh Aden.

Trung Quốc còn có cổ phần tại các cơ sở cảng biển ở Địa Trung Hải, bao gồm Hy Lạp, Tây Ban Nha, Ai Cập, Italia và Morocco, trong khi hải quân nước này đang vận hành một căn cứ hỗ trợ ở Djibouti, tự đặt mình vào vị trí có thể phóng chiếu sức mạnh sâu hơn vào châu Phi. Hải quân Trung Quốc cũng đã tiến vào Baltic và đang đầu tư vào năng lực tại Bắc Cực.

Trung Quốc coi châu Âu là một khu vực mà sự giàu có và công nghệ có thể được khai thác để tạo lợi thế trước Mỹ. Châu Âu là một mục tiêu hấp dẫn: Lục địa này đang khao khát tiếp cận thị trường và tiền mặt trong bối cảnh nền kinh tế đang chật vật phục hồi sau đại dịch Covid-19.

Với việc Nga bị coi là mối đe dọa đối với một số quốc gia Trung và Đông Âu bên sườn tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), Bắc Kinh cũng có cơ hội khai thác những rạn nứt trong chính nội bộ châu Âu. Sự gia tăng tâm lý bài Mỹ ở một số quốc gia sẽ khiến châu Âu khó đạt đồng thuận về các mối đe dọa, trong khi quan hệ giữa Bắc Kinh và Moscow có thể càng khiến sự chia rẽ ở châu Âu sâu sắc thêm khi nói đến quan hệ với Mỹ.

Tình trạng quan hệ Mỹ - châu Âu rạn nứt, đặc biệt là căng thẳng tăng cao giữa Washington và Berlin, đang tạo cơ hội cho Trung Quốc chơi "chiến lược Nixon" theo cách riêng. Theo tác giả Andrew A. Michta, Washington cần phải theo dõi sát sao hội nghị thượng đỉnh EU-Trung Quốc trong tuần này.

Thanh Hảo

Dùng chiêu cũ cứng rắn với Trung Quốc, ông Trump dễ thất thế trước đối thủ?

Tổng thống Mỹ đang làm sống lại các chiến thuật tấn công Trung Quốc mà ông từng áp dụng hồi năm 2016. Song, điều này có thể khiến ông thất thế trước đối thủ Joe Biden.

Hầu như ngay sau khi nhậm chức (tháng 4/1927), Thủ tướng Tanaka Giichi đã công bố bản Tấu thỉnh mà nội dung chủ yếu là xâm chiếm toàn bộ châu Á và khu vực Viễn Đông của Liên Xô.

Thực hiện kế hoạch đại quy mô này, ngày 18/9/1931, Nhật phát động chiến tranh và đến tháng 3/1932 thì hoàn thành việc đánh chiếm khu vực Mãn Châu của Trung Quốc, dựng lên chính phủ bù nhìn Mãn Châu. Ngày 15/9/1932, Nhật kí với “nước Mãn Châu” hiệp ước công nhận “nền độc lập” của Mãn Châu và cho phép quân Nhật đóng tại đây.

Lễ ký hòa ước Versailles

Hành động của Nhật đã chạm đến lợi ích của Anh, Mỹ. Tuy nhiên, hai nước này đã làm ngơ với tính toán rằng Nhật sẽ tiêu diệt cách mạng Trung Quốc và nhất là sẽ tiến công Liên Xô. Trước đơn khiếu nại của Trung Quốc, Hội Quốc Liên cũng chỉ lên tiếng kêu gọi “thiện chí” của Nhật, đồng thời phái đoàn điều tra cuộc tranh chấp Nhật – Trung.

Ngày 24/2/1933, Hội Quốc Liên thông qua báo cáo của đoàn điều tra. Một mặt xác định sự xâm lược của Nhật Bản, không công nhận “nước Mãn Châu”; mặt khác, lại đề nghị duy trì “những quyền đặc biệt” của Nhật ở Trung Quốc. Giải pháp của Hội Quốc Liên đã nhượng bộ Nhật rất nhiều, song Nhật không chấp nhận. Ngày 24/3/1933, Thiên Hoàng công bố sắc lệnh rút Nhật khỏi Hội Quốc Liên, đánh dấu sự tan vỡ của Hệ thống Versailles – Washington ở Viễn Đông.

Đức

Đối với các thế lực quân phiệt Đức, Hòa ước Versailles không chỉ là một sự thiệt thòi lớn, mà còn là một “vết nhục” mà nước Đức nhất định phải xóa bỏ. Từ năm 1930, sau khi Chính phủ Miiler – chính phủ cuối cùng của nền cộng hòa Weimar sụp đổ, chính quyền mới ráo riết thực hiện dần từng bước việc thanh toán Hệ thống Versailles và chuẩn bị chiến tranh thế giới mới.

Tháng 6 và 7/1932, tại hội nghị Lausane, với sự đồng tình của Mỹ, Đức thành công trong vấn đề hủy bỏ những hạn chế về quân sự. Theo đó, số tiền bồi thường của Đức chỉ còn 3 tỉ mác trả trong 37 năm sau một thời gian ngừng trả trong 3 năm (thực tế, khi Hitler lên nắm quyền thì không trả nữa).

Tiếp đến, tại hội nghị Geneva về giải trừ quân bị (tháng 10/1933), dưới sức ép của Anh, hội nghị đã thông qua quyết định công nhận Đức “có quyền bình đẳng về vũ trang như các nước khác”.

Tuy nhiên, Anh cũng tán thành với quan điểm của Pháp là “bình đẳng nhưng phải có kiểm soát”, trong khi phía Đức muốn “bình đẳng ngay lập tức”. Không đạt được yêu cầu, ngày 14/10/1932, Đức rời khỏi hội nghị và 3 ngày sau rút khỏi Hội Quốc Liên.

Ngày 16/3/1935, Hitler công bố đạo luật cưỡng bức tòng quân và thành lập 36 sư đoàn (Pháp chỉ có 30 sư đoàn). Chỉ 3 tháng sau, ngày 18/6, Anh lại ký với Đức một hiệp định về hải quân, cho phép Đức xây dựng hạm đội tàu nổi và tàu ngầm. Hiệp định này đã trực tiếp vi phạm Hòa ước Versailles và củng cố thêm vị trí của Đức về mặt quốc tế.

Italia

Là nước thắng trận trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất, song Italia cũng không thỏa mãn với việc phân chia thế giới theo Hòa ước Versailles. Tham vọng của Italia là bành trướng ở vùng Balkan (lãnh thổ Nam Tư, Hi Lạp, Albania...), đồng thời chiếm đoạt các thuộc địa ở châu Phi hòng làm bá chủ Địa Trung Hải mà Italia vẫn coi như cái “ao nhà” của mình.

Tháng 6/1933, Italia đề xuất ký hiệp ước tay tư với  Anh, Đức, Pháp nhằm xét lại biên giới đã quy định trong Hòa ước Versailles. Nhưng kế hoạch này không thành công do sự phản đối của Pháp và các nước đồng minh của Pháp trong Khối tiểu hiệp ước như Romania, Tiệp Khắc, Nam Tư (là đối tượng nhòm ngó của Italia).

Tuy nhiên, để Italia không quá phẫn nộ, ngày 7/1/1935, Pháp ký với Italia Thỏa thuận Roma. Theo đó, Pháp nhượng cho Italia vùng lãnh thổ rộng lớn nhưng còn hoang vu ở châu Phi (gần biên giới Libya) và cho Italia tự do hành động ở Ethiopia; ngược lại, Italia ủng hộ các lợi ích của Pháp ở châu Âu.

Ngay lập tức, Italia tiến hành hàng loạt vụ khiêu khích ở biên giới Ethiopia và Somalia. Ethiopia khiếu nại lên Hội Quốc Liên, nhưng các đại diện Anh và Pháp cản trở việc xét đơn khiếu nại đó.

Ủy ban điều tra của Hội Quốc Liên do Anh, Pháp khống chế đã đưa ra những đề nghị nhượng bộ Italia, gây thiệt hại cho Ethiopia. Không nhận được sự ủng hộ của Anh và Pháp, Ethiopia chuyển sang cầu cứu Mỹ. Nhưng Mỹ từ chối, lấy cớ “không can thiệp”. Thượng viện Mỹ còn thông qua đạo luật “trung lập”, cấm bán vũ khí và vật tư quân sự cho các bên liên quan.

Như được bật đèn xanh, ngày 3/10/1935, Italia bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược Ethiopia với 200.000 quân, 400 máy bay, 400 xe tăng và 800 khẩu pháo. Nhờ sự ủng hộ của Anh, Pháp, Mỹ và với ưu thế về lực lượng, tháng 5/1936, quân đội Italia chiếm thủ đô Ethiopia. Chính quyền Mussolini tuyên bố sáp nhập Ethiopia làm thuộc địa. 

Cuối cùng, ngày 3/12/1937, Italia rút khỏi Hội Quốc Liên, dù chính sách “trừng phạt hạn chế” của Hội Quốc Liên đối với Italia đã không mang lại hiệu quả nào.

Như vậy, được sự đồng lõa của Anh, Pháp, Mỹ; với việc từng bước phá bỏ Hệ thống hòa ước Versailles và tích cực chuẩn bị lực lượng vũ trang để phân chia lại thế giới, Nhật Bản, Đức, Italia đã trở thành những lò lửa của chiến tranh thế giới mới.

Nguyên Phong

Sóng gió trên chính trường Mỹ qua những hình ảnh nổi bật

Số phiếu bầu sớm nhiều chưa từng có, trận chiến pháp lý liên quan tới cuộc bầu cử Tổng thống và cuộc bạo động ở Đồi Capitol là những cơn địa chấn trên chính trường Mỹ. 

Nguồn tin quân sự chia sẻ với Yonhap rằng, kể từ sau các vụ nổ, thiết bị giám sát biên giới của Hàn Quốc đã phát hiện Triều Tiên đang san phẳng mặt đất trên 2 con đường bị ngắt kết nối, cũng như gần đây cho lắp đặt các công trình trên đường Donghae. Những công trình này được cho có thể đóng vai trò làm khung cho các rào chắn biên giới bằng bê tông.

Nguồn tin nói thêm, quân đội Hàn Quốc vẫn chưa phát hiện dấu hiệu nào cho thấy Triều Tiên xây dựng các công trình tương tự trên tuyến Gyeongui.

Việc chính quyền Bình Nhưỡng cho nổ trên tuyến Donghae và Gyeongui đánh dấu sự phá hủy hoàn toàn các tuyến đường bộ liên Triều từng được coi là biểu tượng cho sự hòa giải, và hợp tác giữa Hàn Quốc và Triều Tiên.

Hôm 17/10, hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) cho biết, Quốc hội nước này đã hoàn thành việc sửa đổi hiến pháp, qua đó xác định rõ ràng Hàn Quốc là "quốc gia thù địch". Bình Nhưỡng coi việc cho nổ một số tuyến đường bộ nối liền bán đảo Triều Tiên là hành động phù hợp với hiến pháp, thể hiện nỗ lực "tách biệt hoàn toàn lãnh thổ" với Hàn Quốc.

Nga cảnh báo Hàn Quốc gửi vũ khí cho Ukraine, thời điểm Kiev có thêm MiG-29

Không chỉ có vậy, về mặt tinh thần ai cũng muốn ông Kim Sang Sik ra mắt thuận lợi bằng một chiến thắng, hanh thông cùng tuyển Việt Nam.

Mục tiêu là thế, tuy nhiên vào lúc này không dễ hiện thực hoá bởi Philippines đang có sự bổ sung mạnh mẽ về lực lượng so với trận thua ở lượt đi. Thách thức như vậy nên điểm tựa từ "chảo lửa" Mỹ Đình mới là một yếu tố cho kỳ vọng có được màn ra mắt suôn sẻ với thầy trò Kim Sang Sik.

... và hơn thế nữa 

Chưa ra mắt, nhưng lúc này người hâm mộ tuyển Việt Nam đang đặt niềm tin rất lớn vào HLV Kim Sang Sik sau quãng thời gian thất vọng với ông Troussier.

Chẳng những thế, việc được HLV Park Hang Seo tiến cử cũng là điều khiến tân thuyên trưởng tuyển Việt Nam nhận thêm về những sự kỳ vọng lớn và buộc phải chứng minh bản thân ông Kim Sang Sik xứng đáng.

Cũng vì lý do nói trên, HLV Kim Sang Sik buộc phải mang đến cho tuyển Việt Nam sự tươi mới về chuyên môn, bên cạnh kết chiến thắng trong trận đấu gặp Philippines.

Với quỹ thời gian chỉ vỏn vẹn ít ngày, rõ ràng không dễ để tân thuyền trưởng tuyển Việt Nam đặt dấu ấn, nhất là khi các cầu thủ vừa trải qua giai đoạn mà V-League có lịch thi đấu tương đối khốc liệt.

Nhưng, dù có lý do nào đi chăng nữa HLV Kim Sang Sik vẫn phải cùng tuyển Việt Nam hoàn thành tối thiểu một mục tiêu chiến thắng hoặc có nét mới trong lối chơi nhằm giữ lại niềm tin (vốn chẳng còn quá nhiều) từ người hâm mộ sau chuỗi trận toàn thua.

Hy vọng sự tiến cử từ ông Park Hang Seo là đúng đắn, tuyển Việt Nam chiến thắng cùng lúc tạo ra bộ mặt khác hứng khởi hơn ngay trận ra mắt của HLV Kim Sang Sik.

HLV Kim Sang Sik: 'Tôi muốn khởi đầu bằng chiến thắng'