Nhận định, soi kèo Bilbao vs Las Palmas, 0h00 ngày 24/4: Nỗ lực vươn lên

Một lần vì muốn cứu người, ông ăn trộm bộ dụng cụ phẫu thuật của tình địch khi xưa và phải ra tòa vì không có giấy phép hành nghề.

Có thể đây là một phần động lực để tôi theo đuổi ngành Y và năng đến các địa phương khó khăn cả trong và ngoài nước. Mới đây, khi cùng đoàn Giám sát tối cao Quốc hội đến các trạm y tế xã, chúng tôi nhìn thấy rõ những khó khăn về nhân lực, thu nhập, chất lượng khám chữa bệnh, cơ sở vật chất của y tế tuyến dưới.

Các bất cập này sẽ tạo thành vòng luẩn quẩn không có lối ra nếu việc khắc phục chỉ mang tính chắp vá. Tăng lương, xây trụ sở, mua máy móc... không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng... cuối cùng lại gây lãng phí lớn.

Trạm y tế xã phường có hai nhiệm vụ: dự phòng (tiêm chủng, phòng chống dịch, giáo dục tuyên truyền) và điều trị (chăm sóc sức khỏe ban đầu, quản lý các bệnh mạn tính, sơ cấp cứu tại cộng đồng). Tuy nhiên nhiệm vụ thứ hai ngày càng "teo tóp" khiến việc hoàn thành nhiệm vụ thứ nhất trở nên bội phần khó khăn so với trước đây. Dự phòng là mục tiêu quan trọng nhưng chữa bệnh cũng cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường hiện nay.

Nhưng sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt khả năng phát triển của các trạm y tế xã phường. Không lý gì cùng một bệnh nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng một viên. Còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn. Trao đổi với tôi, vị trạm trưởng đã gần tuổi hưu tâm sự, tuyển được nhân viên đã khó, giữ được người còn khó hơn. Điều này là dễ hiểu vì một đêm trực, họ được thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân, họ nhận chỉ 27.000 đồng, chưa kể còn trừ ngược trừ xuôi. Trước đây, quầy thuốc luôn có chỗ đứng trong các trạm y tế, vừa là nơi phục vụ cho người bệnh cần mua những sản phẩm bảo đảm với giá cả được kiểm soát, vừa là nguồn thu nhập tăng thêm chính đáng cho nhân viên y tế. Hiện nay, việc này không thể thực hiện được vì không có nguồn đầu tư thiết lập nhà thuốc đạt chuẩn GPP.

Vậy làm cách nào để một hệ thống dày công xây dựng từ nhiều thế hệ đi trước không bị teo tóp và mất hoàn toàn chức năng điều trị? Theo tôi, cần thử nghiệm mô hình mới: coi các trạm y tế xã phường là phòng khám của trung tâm y tế quận huyện; các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế. Các bác sĩ trung tâm y tế quận huyện sẽ có những buổi khám ngoại trú cố định ở xã phường, đặc biệt là với các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, tâm thần... Họ đồng thời cũng sẽ có các buổi khám về ngoại khoa, sản khoa, nhi khoa... để xử lý tại chỗ các vấn đề đơn giản hoặc tư vấn cho người bệnh đi chữa đúng địa chỉ, nếu cần chuyển lên tuyến trên.

Ngoài ra với từng địa phương, cần có kế hoạch chi tiết tới từng trạm y tế theo địa chính trị. Việc này phải được "may đo" cẩn thận, không để lãng phí, mặc đồng phục cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống. Ví dụ: một trạm trưởng giỏi về siêu âm cần đầu tư máy tốt để phát huy khả năng này; một y sĩ đông y giỏi châm cứu cần có phương tiện chuyên biệt để hành nghề; một trạm y tế vùng cao không thể trang bị như y tế phường cách bệnh viện huyện có vài km.

Trưởng các trạm y tế cũng cần được giao thêm quyền và trách nhiệm để phát triển thế mạnh của mình. Khi những việc này đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa: phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận huyện. Bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự. Việc này rất nhiều bệnh viện tỉnh đã tiến hành với tuyến trung ương, các bác sĩ đầu ngành đã có các buổi khám tại địa phương theo lịch.

Số hoá ngành y tế, bao gồm cả khám chữa bệnh từ xa (Telehealth), sẽ là chìa khoá thành công cho việc đổi mới mô hình hoạt động của hệ thống chăm sóc sức khoẻ ban đầu. Ở những địa phương đã có kết nối Telehealth hoặc có hệ thống Telerad (lưu trữ hình ảnh số hoá PACS), bệnh nhân sẽ được hướng dẫn đến bệnh viện gần, bác sĩ tái khám từ xa theo lịch hẹn. Bệnh viện Đại học Y Hà Nội đã triển khai khám từ xa tại các bệnh viện huyện vùng cao từ hai năm nay. Số lượng bệnh nhân chưa nhiều, có thể do hình thức quá mới mẻ và luật chưa quy định cụ thể. Năm nay chúng tôi sẽ tiếp tục thử nghiệm tái khám từ xa cho các bệnh nhân sau phẫu thuật, can thiệp tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

Đào tạo liên tục (CME) cũng là yếu tố quan trọng để nâng cao tay nghề cho nhân viên y tế tuyến cơ sở. Cũng vị trạm trưởng lớn tuổi chia sẻ, đã 10 năm nay chẳng có lớp học nào triển khai đến trạm y tế cách trung tâm thành phố đáng sống nhất Việt Nam chưa đầy 30 phút lái xe. Tới đây, khi Luật Khám chữa bệnh sửa đổi chính thức có hiệu lực, 50 giờ CME bắt buộc để tiếp tục gia hạn giấy phép hành nghề sẽ là động lực cho các lớp học trực tuyến. Tổ chức có hiệu quả, tiết kiệm là trách nhiệm của các trường đại học và các bệnh viện thực hành. Đầu tư phần cứng (máy tính, camera, đường truyền) và phần mềm là trách nhiệm của sở y tế và chính quyền địa phương. Không đào tạo, thiếu cập nhật kiến thức, kém phản biện là nguồn gốc sự đi xuống của bất kỳ hệ thống nào trong cuộc sống.

Cả hệ thống đã nhận ra nếu không lo dự phòng, các cơ sở bệnh viện sẽ quá tải, gánh nặng tiền bạc đè nặng lên cả người dân và nhà nước. Càng đi nhiều tôi càng thấy sự cần thiết phải đầu tư đúng cách cho y tế tuyến dưới trước khi quá muộn.

Nguyễn Lân Hiếu

Thấy chồng im lặng, nghĩ là chồng đã biết lỗi, chị Hà tiếp tục rù rì: “Saoanh lại đưa cái thẻ và password cho chú em? Rồi rủi mai mốt chú ấy thấy anh dễdãi quá, hết tiền xài lại ăn cắp thẻ của anh. Sao anh dại vậy? Còn vụ chai rượunữa, lúc say xỉn, mấy ông bạn gài độ anh cho vui thôi, chớ mắc mớ chi phải mua,mà thí dụ có mua thì mua thùng bia hoặc loại nào đó vài ba trăm được rồi. Có aicòn đủ tỉnh táo đâu mà khen anh chơi sộp, chơi sang kiểu đó...”. Chị mới vừanghỉ giải lao một chút, định nói thêm nữa, bất ngờ, anh Minh vùng dậy, ném cáimền vào mặt vợ, quát to: “Thôi! Cô có chịu câm cái mồm cho tôi ngủ không? Thứ vợgì dai như giẻ rách. Nguời ta đã nhịn rồi mà cũng không tha”.

Sau đó anh đùng đùng ôm gối ra phòng khách ngủ suốt một tuần lễ. Nếu nhưkhông có người cô họ của anh từ quê ra ghé thăm hai vợ chồng thì có lẽ chiếntranh lạnh sẽ còn kéo dài. Thực ra, ghé thăm cháu trai chỉ là lý do phụ, lý dochính của cô anh Minh lên thành phố là để đi thẩm mỹ viện sửa mũi, tắm trắng làmđẹp.

Chồng của cô anh Minh chỉ là cán bộ cấp huyện, lương nhà nước tháng vài triệuđồng. Nhưng theo lời anh Minh kể thì cô quan hệ rất rộng rãi với phu nhân cácquan chức từ huyện đến tỉnh. Và để cho bằng chị bằng em, cô xài tiền rất dữ, muađôi giày, bộ váy áo vài triệu đối với cô là chuyện bình thường, hay thỉnh thoảngbỏ vài chục triệu ra chu du nước ngoài cũng không có gì đáng nói, vì trước là đểmở mang tầm mắt, sau để có mối quan hệ cho chồng dễ thăng quan tiến chức.

Như chuyện đi làm đẹp lần này, cô cũng nói nhẹ re là vì chồng mà cũng chẳngtốn kém bao nhiêu, khoảng chừng trên dưới cây vàng. Nhưng, đến tối, con trai côgọi điện thoại cho anh Minh hỏi thăm tình hình của mẹ, chị Hà mới biết, chồng côđã đưa đơn ly hôn ra tòa với lý do mâu thuẫn trong hôn nhân trầm trọng. Mà mâuthuẫn ấy đơn giản chỉ bắt nguồn từ chuyện chi xài không có kế hoạch của ngườivợ, dẫn đến nợ nần, phải bán sạch đất đai ruộng vườn ông bà để lại.

Ít ngày sau khi cô anh Minh về quê, chồng cô sẵn đi dự hội thảo cũng ghé thămgia đình. Buổi chiều khi hai chú cháu làm vài ly bia, ông chú đã không nén đượctiếng thở dài: “Lúc đầu thấy cô xài thoải mái quá, chú nhắc nhở, cô bảo lo chi,tiền ra mới có tiền vô. Đến chừng chủ nợ đến đòi, chú khuyên nữa, nhưng càng nóibà ấy càng lớn tiếng cãi lại, lúc nào cũng nói là mắc nợ tại muốn cho chồng connở mày nở mặt...

Chú giận lẫy, coi như không biết gì tới chuyện nợ nần. Bà ấy cũng tuyên bố:Mượn được, trả được. Tiền thôi mà, có gì đâu. Và kể từ sau câu nói nhẹ như lônghồng của bà ấy đến nay, tính ra đã đi đứt hai mảnh đất ruộng với lại một miếngđất thổ cư của ông bà hai bên để lại. Sống với nhau mà không còn lòng tin, sựtôn trọng nhau thì sống làm gì”.

Tiễn chú về, chị Hà nghe chồng thở hắt, hỏi trống không: “Tiền bạc không mà cũnglớn chuyện vậy sao trời?”.

Tiện tằn quen mắt

Có một thực tế là những người vợ tiết kiệm lại rất hay trúng phải một ôngchồng “vung tay quá trán”, và ngược lại. Nhiều người bảo đấy là luật bù trừ,nhưng các chuyên gia về tâm lý tình yêu, hôn nhân, gia đình thì cho rằng nguyênnhân sâu xa là do lúc bấy giờ trong mắt người tiết kiệm thì người xài tiền rộngrãi, phóng khoáng lại rất đáng yêu, có dáng vẻ như một người hùng, bởi suy nghĩvì mình người ta không tiếc gì cả. Khổ nỗi, nếu như tính cách không một chúttính toán so đo ấy đã khiến cho chàng và nàng lao vào nhau trong thời gian đầucủa mối quan hệ yêu đương thì khi đã kết hôn lại trở thành “kho xăng” khiến vợhoặc chồng bốc cháy phừng phừng đi cùng lời kết tội: anh ấy hoặc cô ấy chỉ nghĩđến bản thân mình, chẳng bao giờ nghĩ đến gia đình.

Ảnh minh hoạ.

Thực ra, theo các nhà xã hội học, thay đổi thói quen chi tiêu là điều chẳngmấy khó khăn. Chỉ cần người chung sống chịu khó một chút, cương quyết và kiênnhẫn hơn một chút thì sau một thời gian là ổn. Tuy nhiên vấn đề ở đây là tínhhợp lý của sự chi tiêu. Ông bà mình đã có câu “nói phải củ cải cũng nghe”. Vìvậy, muốn nói cho người khác nghe, trước hết cần “nói có sách, mách có chứng”.

Sẵn chuyện cô chú, tối đó, chị Hà mạnh dạn bàn với chồng về dự định làm mộtcuốn sổ chi tiêu gia đình của chị. Trong đó, chị Hà dành hẳn hai trang cho nhữngkế hoạch chi tiêu lớn trong tương lai. Tiếp theo là thu chi của từng tháng trongnăm. Mỗi tháng, ngoài những khoản chi cố định cho gia đình, còn có khoản chi độtxuất, khoản tích lũy, cuối cùng còn dư ra mới chi cá nhân. Anh Minh đồng ý mộtcách yếu ớt.

Tất nhiên, khoản thời gian đầu, chị Hà không dễ gì bắt chồng thực hiện đúngkế hoạch chi tiêu. Nhưng chị nhất quyết không bỏ cuộc, mỗi lần chồng tiêu xàivượt kế hoạch, chị Hà đều ghi rõ con số vượt là bao nhiêu, để trừ dần vào khoảnchi cá nhân những tháng sau vào mảnh giấy nhỏ và để vào trong ví của chồng. Phầnchị, chị luôn làm đúng những gì chị đã đề ra. Muốn chi xài gì cho cá nhân chịđều cân nhắc xem thứ đó có cần không, có nên không. Nhiều lần, thấy vợ đem giàyđi đóng đế lại hay đem quần đi thay dây kéo, anh Minh nhăn mặt, xúi quăng đi,mua cái mới mà xài. Chị Hà không nói gì, cứ làm theo ý mình.

Hằng tuần sau khi đi chợ hoặc siêu thị về, chị đều tỉ mỉ ghi đầy đủ vào cuốnsổ. Lúc đầu anh Minh không mấy ủng hộ và cho rằng vợ rảnh việc, rỗi hơi. Nhưngdần dà, anh Minh cũng quen, đã có suy nghĩ tự cắt quần dài bị rách gối thànhquần lửng, đã biết tự pha cà phê uống ở nhà khi thấy vật giá ngày càng lên caohoặc lưu ý đến “mảnh giấy” nhỏ vợ thường đưa vào cuối tháng.

Vậy mà phải đến qua ba năm vật vã với cuốn sổ, vợ chồng chị mới có dư tiền đủđể mua một miếng đất ở quận ven. Hai năm sau số dư có khá hơn dù anh chị đã cómột chú nhóc. Anh Minh thú thật là ban đầu anh nghĩ vợ khó duy trì được cuốn sổấy, và anh cũng mong sao vợ bực mình mà quăng của nợ đó luôn để vợ chồng đượcsống thoải mái. Nhưng bây giờ “suy nghĩ tội lỗi” ấy đã bay biến. Không những cảmơn vợ, mà anh còn đem vợ ra làm điển hình “người tốt, vợ tốt” cho đám lóc nhóctrong cơ quan sắp cưới vợ. Anh hay nói vui: “Tiền thôi mà, cần kiệm chút cho vuinhà vui cửa”.

(Theo Dòng đời)

Tàn tiệc, tôi bảo Kiên chở tôi đi chơi một vòng trước khi về nhà nhưng anh từ chối: “Anh còn nhiều việc phải làm”. Tôi ngồi sau xe nên anh không thấy vẻ ấm ức trên mặt tôi, cũng không thể thấy một dấu hỏi to tướng trong mắt tôi. Nhất định tôi sẽ điều tra xem điều gì đang xảy ra với anh...

Thế nhưng tôi chưa kịp làm thì ba tôi bệnh. Suốt mấy tháng trời, tôi gần như phải ở hẳn trong bệnh viện để chăm sóc ông. Điều khiến tôi vô cùng cảm kích là suốt thời gian ấy Lan Hương đã luôn kề cận bên tôi; thậm chí tiền thuốc men cho ba tôi, em cũng nhất quyết đòi được chia sẻ với lý do “em là em của chị thì cũng là con của ba, em phải có trách nhiệm lo cho ba”. Thú thật là lúc đó tình hình quẫn bách quá nên tôi phải đồng ý nhưng trong thâm tâm vẫn nghĩ sau này sẽ tìm cách trả lại số tiền hơn 100 triệu đồng Lan Hương đã chi ra.

Ba tôi không qua khỏi. Mất mát quá lớn này cộng với một thời gian dài phải vất vả lo cho ba trong bệnh viện khiến tôi ngã gục. Những ngày này, nếu không có Lan Hương và Kiên bên cạnh, chắc tôi không thể nào gượng dậy... Tôi đâu biết rằng, họ đã ở ngay trước mặt tôi để làm chuyện bất chính.

Sau đám tang ba một tuần lễ, nhân lúc anh em trong nhà quây quần chuyện trò, anh hai tôi chợt nhớ ra: “Hôm đám ba, anh thấy thằng Kiên với con Lan Hương rất lạ”. Tôi giật mình hỏi dồn: “Lạ là sao anh hai?”. Anh bảo khuya hôm đó, lúc cả nhà tôi tụng kinh cho ba, anh có việc phải ra nhà sau thì thấy hai người từ trong phòng tôi bước ra. “Mới đầu anh nghĩ chắc hai đứa nó vô đó để lấy đồ đạc nhưng hôm sau để ý, anh thấy tụi nó nhìn nhau lạ lắm. Em không được chủ quan. Để lửa gần rơm, nó cháy hồi nào hỏng hay nghen”.

Tôi giật mình, bất giác nhớ lại nhiều chuyện. Không lẽ người mà tôi nghi ngờ lại chính là cô em đã “cắt máu ăn thề kết nghĩa chị em” của tôi? Cầu trời chuyện đó đừng xảy ra, nếu không, tôi làm sao chịu nổi sự phỉ báng này?

Cách đây 2 tuần lễ, tôi đến tìm Kiên. Gọi mãi không thấy anh mở cửa, tôi đành phải lấy chìa khóa dự phòng để tự vào. Kiên đang tắm. Điện thoại để trên bếp. Không kịp nghĩ ngợi gì, tôi luýnh quýnh chụp lấy chiếc điện thoại. Tôi định mở ra xem nhưng lại sợ anh bước ra bất tử, nhanh như chớp, tôi bỏ chiếc điện thoại vào túi xách, vội vã ra về.

“Cưng của em, ngủ ngon nhé”, “Cưng ơi, nhớ em không?”, “Cưng ngoan đi rồi em sẽ thưởng”... những tin nhắn từ số điện thoại lạ hoắc. Duy chỉ có một tin nhắn khiến tôi nghi ngờ: “Cưng cứ đi với chị, em chờ được mà”. Tôi xem ngày giờ của tin nhắn ấy và nhớ ra hôm đó là ngày tôi hẹn Kiên lên thăm mộ ba tôi ở Bình Dương...

Tôi nhờ cô nhân viên gọi lại số điện thoại ấy, vờ như gọi nhầm và ghi âm lại giọng nói. Khi mở ra nghe lại, tôi bỗng thấy xây xẩm mặt mày. Đúng là giọng Lan Hương, cô em kết nghĩa, người bạn mà tôi đã tin tưởng như em ruột của mình. Mọi việc đã rõ ràng nhưng tôi không thể nào tin đó là sự thật...

Khi Kiên báo với tôi bị mất điện thoại, tôi đã định canh lúc anh không có ở nhà để mang trả lại; thế nhưng ngay cả chuyện đó tôi cũng không làm được. Nghĩ tới anh, tôi lại thấy nghẹn ứ trong lòng. Còn với Lan Hương, tôi không biết phải làm sao?

Tôi không làm điều gì sai trái với họ, sao nỡ phản bội lại lòng tin, tình yêu của tôi như vậy? Không lẽ trên đời này lại có những kẻ giả dối, trơ tráo được ngụy tạo sau lớp vỏ bọc tử tế, hiền lương như vậy? Tôi phải giành lại người yêu hay bỏ mặc anh ta chạy theo người con gái hạ tiện ấy? Có ai cởi bỏ dùm tôi những khúc mắc, đớn đau đang giằng xé trong lòng...