Ngày 11/2/2020, hàng trăm chuyên gia sức khỏe cộng đồng và bệnh truyền nhiễm có mặt ở trụ sở Tổ chức Y tế Thế giới tại Geneva, Thụy Sĩ, họp bàn về nguy cơ bùng phát toàn cầu của đại dịch COVID-19.

Tại cuộc họp, các chuyên gia đầu ngành dành 2 ngày phác thảo "Bản kế hoạch R&D", tóm tắt tình hình nghiên cứu virus corona và đề xuất các biện pháp đẩy nhanh tiến độ chẩn đoán, phương pháp điều trị lẫn vaccine. Ngoài ra, cuộc họp cũng vạch kế hoạch giám sát thử nghiệm toàn cầu do WHO chịu trách nhiệm, nhằm đánh giá hiệu quả của những phương pháp điều trị đang được sử dụng.

Tuy nhiên, có một vấn đề không hề được đề cập trong bản kế hoạch là quyền sở hữu trí tuệ. Các chuyên gia và nhà nghiên cứu cho rằng sự chung tay của nhiều quốc gia trong bối cảnh dịch bệnh lan rộng sẽ phá vỡ thế độc quyền của hệ thống thuốc toàn cầu.

Tờ The Nation nhận định những khoản đầu tư của Gates Foundation ngày càng thiếu minh bạch khi vai trò của quỹ ngày một lớn hơn. Ảnh: Getty.

Đúng như họ tin tưởng, hàng loạt công ty trên thế giới cam kết “nâng cao quá trình sản xuất” và “phi lợi nhuận” để phát triển và định giá sản phẩm. Thay vì dựng lên bức tường độc quyền và tổ chức cuộc chạy đua sản xuất vaccine, những tổ chức nhà nước, tư nhân đề xuất thu thập các nghiên cứu và tài sản trí tuệ khác vào quỹ tri thức toàn cầu trong suốt thời gian xảy ra đại dịch.

Ý tưởng trên đã được hiện thực hóa bằng kế hoạch ra mắt Quỹ Tiếp cận Công nghệ Phòng chống Covid-19 của WHO (WHO Covid-19 Technology Access Pool, gọi tắt C-TAP).

Và Bill Gates - người đàn ông quyền lực nhất trong lĩnh vực y tế công cộng - tất nhiên cũng không đứng ngoài làn sóng nghiên cứu vaccine.

Thất bại trong việc đưa vaccine đến với thế giới

Tháng 4/2020, sáng kiến ACT-Accelerator nhằm tổ chức nghiên cứu, phát triển, sản xuất và phân phối các phương pháp điều trị và vaccine được quỹ Gates khởi xướng. Trái ngược với C-TAP, ACT-Accelerator thể hiện cam kết lâu dài của Gates trong việc tôn trọng các tuyên bố độc quyền về sở hữu trí tuệ.

Theo quan điểm của ACT-Accelerator, quyền sở hữu trí tuệ hoàn toàn không đi ngược lại với lợi ích toàn cầu và chúng cần phải được bảo vệ ngay cả khi đại dịch đang hoành hành.

Xuất hiện với một phiên bản có phần hoành tráng hơn ban đầu tại WHO, ACT-Accelerator cam kết tổ chức phát triển và phân phối mọi thứ từ phương pháp đến vaccine điều trị Covid-19. Cơ chế Tiếp cận Toàn cầu vaccine COVID-19 (Cơ chế COVAX) đề xuất trợ cấp vaccine thông qua thỏa thuận quyên góp cho các nước nghèo và bán cho những nước giàu hơn.

Mục tiêu của chương trình này là cung cấp vaccine cho tối đa 20% dân số ở các nước có thu nhập từ thấp đến trung bình. Sau đó, chính phủ những quốc gia khác phải cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Vaccine là một trong những mục tiêu đầu tư quan trọng của quỹ Gates. Ảnh: New Republic.

Tuy nhiên, giải pháp trên bị coi là một phía, khi chỉ giải quyết vấn đề của bên cầu, chưa kể có thể gây ra cuộc khủng hoảng kép về nguồn cung và khả năng tiếp cận. Sở hữu trí tuệ chính là trung tâm của cả hai vấn đề kể trên.

Nhưng cho dù đã rất nỗ lực, ACT-Accelerator không đạt được mục tiêu trong việc cấp vaccine cho nhóm dân số có thu nhập thấp. Các công ty dược phẩm và chính phủ nhiều nước phát triển tung hô ý tưởng của Gates một năm trước đó giờ đây đã hoàn toàn rút lui.

Tính đến đầu tháng 4/2021, chưa đến 600 triệu liều vaccine được sử dụng trên toàn thế giới, 3/4 số đó chỉ được dùng ở 10 quốc gia có thu nhập cao. Thậm chí, có gần 130 quốc gia với 2,5 tỷ người vẫn chưa được tiêm một liều nào. Những con số trên phản ánh “sự thất bại thảm hại” mà Tổng Giám đốc WHO đã cảnh báo hồi đầu năm nay.

Dù được đặt dưới sự bảo trợ của WHO, tất cả hoạt động của ACT-Accelerator đều do nhân viên quỹ Gates quản lý. ACT-Accelerator tiêu biểu cho cách hoạt động từ thiện của quỹ Gates khi kìm hãm sản xuất toàn cầu bằng cách ưu tiên các nước giàu, ngăn cản việc cấp giấy phép sản xuất.

Các công ty hợp tác với COVAX được phép đặt ra mức giá riêng. Nghiễm nhiên, họ cũng không cần tuân theo các yêu cầu về tính minh bạch hay quyền tiếp cận công bằng, miễn là giữ được thế độc quyền của mình.

Với lợi ích khổng lồ trên, không quá ngạc nhiên khi các công ty dược phẩm ủng hộ ACT-Accelerator lẫn COVAX. Các diễn giả tại buổi lễ ra mắt ACT-Accelerator vào tháng 3/2020 ca ngợi ACT-Accelerator như một “quan hệ đối tác toàn cầu mang tính bước ngoặt”.

Tuy nhiên, thất bại trong việc đưa vaccine đến tay người dân toàn cầu buộc ACT-Accelerator phải từ bỏ cơ hội trở thành tổ chức trung tâm trong các đại dịch ở tương lai, bên cạnh khả năng chuyển giao công nghệ cho bên khác.

"Đừng trở thành kẻ thù của Bill Gates"

Việc chuyển giao trên không liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ như người ta thường thấy, mà tập trung vào quyền tiếp cận với công nghệ liên quan đến sản xuất thực tế, bao gồm vật liệu sinh học và các lĩnh vực được quyền sở hữu trí tuệ bảo vệ, hay còn gọi là bí mật thương mại.

Các tổ chức dân sự xã hội ở nam bán cầu kêu gọi chuyển giao công nghệ trong vài tháng thông qua hợp đồng hoặc cơ chế tự nguyện liên kết với C-TAP. Nhưng quỹ Gates lại thực hiện công việc trên theo cách khác.

Hồi đầu tháng 3 năm nay, các quản lý cấp cao dưới trướng Bill Gatesđã cùng nhóm nhân viên điều hành nhiều công ty dược phẩm tham dự “Hội nghị Thượng đỉnh Chuỗi cung ứng và Sản xuất Vaccine Covid-19 Toàn cầu” do Chatham House tổ chức tại London.

Mục đích của chương trình nghị sự là lên kế hoạch cho hướng đi mới của ACT-Accelerator, tìm cách giải quyết vấn đề chuyển giao công nghệ về độc quyền và cấp phép song phương.

Theo nhà báo Alexander Zaitchik, có những bằng chứng cho thấy Bill Gates kiểm soát cách thức đưa tin trên các phương tiện truyền thông. Ảnh: New Republic.

Nhà báo Ấn Độ Priti Patnaik cho rằng cơ chế chuyển giao công nghệ của Gates không có sự tham gia của các quốc gia thành viên WHO sẽ là đòn giáng mạnh vào C-TAP và những sáng kiến tương tự, muốn thúc đẩy cấp phép và chia sẻ kiến thức trong tương lai. Cô cho biết cuộc tranh luận trên hoàn toàn được quyết định và định hình bởi những người đặt ra điều khoản, điều kiện để kiến thức được chuyển giao.

Có những dấu hiệu cho thấy sự lạm quyền của Gates trong lĩnh vực y tế cộng đồng và cam kết trọn đời đối với quyền sở hữu trí tuệ độc quyền. Ngoài ra, Gates còn kiểm soát về cách thức đưa tin trên các phương tiện truyền thông.

Một bài báo trên tờ New York Timesđăng tải ngày 21/3 viết về vai trò của Mỹ trong việc phát triển vaccine mRNA dưới sự kiểm soát của Moderna và Pfizer. Thay vì đề cập đến vai trò chủ chốt của Gates trong mô hình trên, nội dung lại liên kết đến bài tổng hợp giá cả của vaccine và công nghệ khác. Đáng nói hơn, đường truy cập đến bài tổng hợp trên dẫn đến trang web của quỹ Gates.

Cuối cùng, Bill Gates còn nhúng tay vào hầu hết bảng lương của nhân viên y tế cộng đồng toàn cầu. Theo Giám đốc Tổ chức Sinh Thái Tri thức Quốc tế James Love, quyền lực hiện tại của tỷ phú này là vô cùng to lớn.

"Nếu không muốn bị mất việc tại Liên Hợp Quốc, tốt nhất đừng trở thành kẻ thù của Gates bằng cách đặt ra những câu hỏi về IP (sở hữu trí tuệ) và vấn đề độc quyền", James Love cho biết.

Theo Zing/New Republic

Bill Gates tiết lộ lý do mua đất

Tỷ phú Bill Gates cho rằng công nghệ sinh học là động lực để hai vợ chồng ông mua nhiều đất nông nghiệp ở Mỹ.

Máy có được khả năng này nhờ là smartphone đầu tiên sử dụng giải pháp mô-đun Qualcomm 5G RF Front end, hội tụ hơn 40 thành phần RF khác nhau thành một mô-đun duy nhất, khiến nó kết nối được các giải pháp 5G khác nhau đang có hiện nay.

Nokia 8.3 5G cũng được tích hợp cụm 4 camera PureView với ống kính Zeiss. Điện thoại cũng được tích hợp trình chụp và chỉnh sửa Zeiss Cinema và cung cấp khả năng quay video ánh sáng yếu. 

Chiếc máy có màu đen mờ, lấy cảm hứng từ bầu trời Bắc cực, quê hương Phần Lan của nhãn hiệu này. 

Nokia 5.3

Nokia 5.3 có cụm 4 camera, sử dụng nền tảng di động Qualcomm Snapdragon 665 mới nhất và thời lượng pin có thể kéo dài hai ngày. Máy ảnh có hỗ trợ AI giúp tối ưu các khung cảnh khác nhau cho ra ảnh chụp đẹp hơn, và có thêm chế độ chụp ban đêm để ảnh thiếu sáng rõ nét. Ống kính góc rộng và macro giúp chụp ảnh phong cảnh rộng hoặc chụp cận cảnh. 

Máy có màn hình lớn 6,55 inch, chạy trên nền Android 10.

Nokia 1.3

Nokia 1.3 chạy hệ điều hành Android 10 (phiên bản Go) hoàn toàn mới, với mức giá dễ tiếp cận. Là một trong những điện thoại thông minh đầu tiên ra mắt với Camera Go, máy cũng được tích hợp camera AI giúp chụp ảnh ánh sáng yếu, Gallery Go và màn hình độ phân giải HD+. 

Anh mua được chiếc xe này từ một người chủ ở Gia Lâm (Hà Nội) rao bán trên một website nổi tiếng về xe cũ. Hồi mới “tậu” được xe, anh đã rất hồ hởi bởi chiếc xế hộp cũ vẫn đáp ứng đủ mọi tiêu chí mà anh mong muốn và mang lại tiện ích lớn khi đi chơi Tết.

Thế nhưng, qua Tết khoảng hơn 1 tháng, anh phát hiện chiếc xe có nhiều vấn đề. Một buổi sáng chuẩn bị đi làm, anh Hùng phát hiện chiếc xe không thể vào được số lùi. Anh phải nhờ người đẩy và vất vả lắm mới đưa xe vào được một gara quen. Chi phí sửa hộp số mà anh Hùng phải bỏ ra sau đó là gần 20 triệu đồng.

Trong quá trình sử dụng, anh Hùng còn phát hiện ra hàng tá lỗi của chiếc Lacetti liên quan đến hệ thống gầm, phanh, điều hoà, bơm xăng và điện. Trung bình, cứ 1-2 tuần, anh lại ngậm ngùi đưa “vợ hai” đi sửa chữa, bảo dưỡng, chi phí mỗi lần đều hết đến cả tiền triệu. Vừa xót của, lại vừa bực mình, anh đã nhiều lần tìm cách liên hệ với chủ cũ để  “bộc bạch” nhưng số điện thoại người này đã không liên lạc được.

“Sau 6 tháng sử dụng, riêng tiền sửa chữa, bảo dưỡng và thay đồ, tôi đã chi vào xe đến gần 40 triệu đồng, thế mà chiếc xe vẫn như “đi mượn”. Tôi cũng không dám nói hết với vợ vì sợ bị cằn nhằn. Cuối cùng, tôi quyết định bán nhanh cho một gara với giá 220 triệu” – anh Hùng kể lại.

Tương tự tình cảnh trên là trường hợp của anh Nguyễn Việt Thắng (quận Hà Đông, Hà Nội) cũng phải “ngậm bồ hòn” khi khoảng 1 tháng trước Tết Canh Tý vừa qua, anh “xuống tiền” mua một chiếc Toyota Vios đời 2014 với giá 310 triệu đồng.

Do cần xe đi Tết, lại thấy chiếc xe có giá khá mềm, đời còn mới, anh chỉ xem qua rồi đặt tiền luôn.

Thiếu kinh nghiệm, lại bị mê hoặc bởi những lời có cánh của người bán xe, anh Thắng đã không đưa xe đến hãng để kiểm tra. Đến khi đi bảo dưỡng tại một gara quen sau khi mua xe vài tuần, anh “rụng rời” khi nhân viên tại đây khẳng định, xe của anh đã từng chạy taxi và bị “tua” lại công-tơ-mét đến cả chục vạn km.  Để chứng minh, nhân viên này đã chỉ ra dấu vết vị trí từng lắp “mắt thần” trên táp-pi cánh cửa và một vài chỗ cũ bất thường so với xe gia đình sử dụng.

Anh Thắng tự an ủi mình rằng, có thể chiếc xe vẫn còn tốt. Thế nhưng, ngay trong dịp Tết vừa rồi, cả gia đình 4 người của anh đã phải khổ sở trong những chuyến hành trình, nhiều lần suýt “nằm đường” khi xe có hiện tượng tụt hơi khi đang di chuyển và rất dễ chết máy. Ngoài ra, phần gầm xe cũng phát ra những tiếng kêu lộc xộc rất khó chịu.

“Xe thì tôi đã xem và đi thử rồi mới mua, cũng khó “bắt đền” người bán được. Chỉ cần một lần không cẩn thận, giờ cả nhà phải ôm “cục tức”. Sắp tới tôi sẽ quyết tâm bán xe, rẻ cũng phải bán” – anh Thắng cho hay.

Đừng vì ham rẻ, mua xe trôi nổi

Thị trường xe hơi cũ khoảng 5-7 năm trở lại đây phát triển rất mạnh, đáp ứng nhu cầu sở hữu xế hộp ngày càng tăng của nhiều người dân. Với những gia đình có thu nhập thấp, lần đầu đi mua xe, phân khúc xe giá khoảng trên dưới 200 – 300 triệu đồng được lựa chọn khá nhiều. Và những những câu chuyện dở khóc dở cười khi đi mua xe cũ như anh Thắng, anh Hùng không phải là ít. Nguyên nhân chính vẫn là sự chủ quan và thiếu kiến thức khi tìm hiểu và mua xe.

Trao đổi với phóng viên VietNamNet, anh Dương Trung Kiên, chủ một salon ô tô cũ tại Khu đô thị Nam Trung Yên (quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết, tại cơ sở kinh doanh của anh, khoảng 70% là các xe tầm giá từ gần 200 đến trên 300 triệu đồng. Nhiều nhất là các dòng xe như Vios, Escape, Mondeo, Morning, Cerato, Lacetti… đã qua sử dụng từ 5 -10 năm.
“Xe tầm giá này bán rất dễ vì nhu cầu mua cao, lại chủ yếu là các dòng xe phổ thông đã quen thuộc với nhiều người nên khách quyết định mua rất nhanh".

"Mông má" lại xe cũ trước khi bán là chiêu phổ biến của giới buôn xe

Nhưng anh Kiên cũng cho biết, ngay cả với người buôn bán xe cũ, việc kiểm tra đầu vào là cực kỳ quan trọng, huồng hồ là các cá nhân mua xe. Để trụ được trên thị trường, các salon lớn có uy tín thường sẽ kiên quyết không nhập về những xe có lỗi để bán cho khách hàng.

Trên thực tế, ô tô đã hoạt động trên dưới 10 năm sẽ không tránh khỏi hỏng hóc, bệnh vặt. Nếu bảo dưỡng định kỳ thường xuyên, những chiếc xe cũ chục năm tuổi vẫn còn chạy tốt. Và việc “mông má” lại xe trước khi bán lại là chuyện bình thường của giới buôn bán xe.

Nhưng trong đó, cũng có cả một số dân buôn chuyên nghiệp còn thu mua xe từng bị ngập nước, tai nạn nặng với giá siêu rẻ rồi “phù phép” thành diện mạo mới lành lặn, bóng lộn.

Do vậy, nếu mua một chiếc xe cũ “trôi nổi”, không rõ nguồn gốc sẽ rất dễ dính xe lỗi ngoài ý muốn.

Các chuyên gia sửa chữa ô tô vẫn luôn khuyến cáo, người mua xe cũ cần tìm hiểu kỹ về nguồn gốc và thông tin xe, nên nhờ tư vấn của những người am hiểu hoặc có chuyên môn về ô tô và đừng quá ham giá rẻ. Để chắc chắn hơn, khách nên mang xe ra gara kiểm tra chất lượng, đi thử xe trước khi xuống tiền.

Một chuyên gia ô tô mách nước, hiện nay, một số hãng ô tô cũng có bán xe đã qua sử dụng, giá cao hơn ngoài thị trường nhưng sẽ yên tâm hơn vì đã được kiểm tra kỹ lưỡng.

Nguyễn Hoàng

Bạn đã bao giờ gặp phải các sự cố dở khóc dở cười khi mua xe cũ? Mọi tin bài, ảnh, video cộng tác xin gửi về email: otoxemay@vietnamnet.vn. Xin cảm ơn!

Những bí quyết giúp tăng giá trị cho xe cũ khi bán lại

Dưới đây là 6 bí quyết giúp các bạn có thể bán lại xe đã qua sử dụng nhưng vẫn được giá.