Vì sao bóng đèn halogen bị cấm sử dụng hoàn toàn ở châu Âu từ 1/9 tới?

Sự kiện là phiên thảo luận thứ 3 trong chuỗi tọa đàm "Khoa học vì cuộc sống" nằm trong khuôn khổ Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2024.

Thực trạng ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn

Đánh giá bức tranh tổng thể về ô nhiễm không khí tại Việt Nam, PGS TS Hồ Quốc Bằng, Viện trưởng Viện phát triển năng lực lãnh đạo Đại học Quốc gia TPHCM, cho biết, giao thông được xác định là nguồn phát thải lớn nhất tại các thành phố lớn, như Hà Nội, TPHCM.

Trích dẫn kết quả nghiên cứu vào năm 2022, vị chuyên gia này cho biết theo kiểm kê phát thải dựa trên mô hình emisen, Hà Nội có tỉ lệ phát thải giao thông cao nhất cả nước.

Cụ thể, TP Hà Nội, với dân số khoảng 8,5 triệu người và hơn 6 triệu xe máy cùng 690.000 ô tô, cung cấp nguồn phát thải từ giao thông chiếm 87% NOx, 92% CO, 57% SO2, 86% NMVOC, 96% CH4 và 74% bụi mịn PM2.5.

Trong đó, các hoạt động công nghiệp đóng góp 39% SO2 trong tổng lượng phát thải của Hà Nội.

Đối với TPHCM, với dân số hơn 9 triệu người và 7,4 triệu xe máy, nguồn phát thải từ giao thông cũng chiếm tỷ lệ cao, đặc biệt là CO (97,8%), bụi mịn PM2.5 (18%) và NOx.

Không chỉ vậy, theo PGS Hồ Quốc Bằng, Việt Nam còn đối mặt với các thách thức từ các nguồn ô nhiễm khác như tập quán đốt rơm rạ, các chất thải nông nghiệp, phát thải từ vận tải biển...

Đáng chú ý, yếu tố thời tiết cũng làm phức tạp hơn tình tình ô nhiễm không khí. Đây là lý do mà tại sao ở Hà Nội thường xảy ra hiện tượng bụi mờ vào sáng sớm hoặc khi vào mùa đông hơn so với TPHCM.

PGS Hồ Quốc Bằng lý giải, hiện tượng này xảy ra do một lớp "đệm" nhiệt vô hình, đã giữ chất thải ô nhiễm mắc kẹt ở sát mặt đất, thay vì được giải phóng lên các tầng cao hơn.

Theo GS Yafang Cheng, Viện nghiên cứu Hóa học Max Planck (Đức), tác nhân chịu trách nhiệm chính cho sự hình thành nên hiện tượng bụi mờ đô thị (hay mù quang hóa) là các hạt aerosol và muội than.

Trong đó, aerosol được hình thành từ các hạt bụi mịn, kích hoạt phản ứng quang hóa, tạo ra hiện tượng ô nhiễm vô cùng phức tạp, đã góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong, ước tính gây ra 9 triệu ca tử vong trên toàn cầu trong năm 2019.

So sánh với tổng số người tử vong vì Covid-19 trên toàn cầu là khoảng 7 triệu người, GS Yafang Cheng cho rằng tình trạng ô nhiễm không khí trên toàn cầu đang thực sự đáng báo động.

GS Yafang Cheng cảnh báo rằng trong những năm tới, tình trạng khí quyển này có thể trầm trọng hơn gấp 3-4 lần, do ảnh hưởng từ các yếu tố như bức xạ nhiệt theo mùa, biến đổi khí hậu, lượng carbon đen trong không khí... 

Giải pháp nào cho Việt Nam?

Chia sẻ với phóng viên Dân trí, PGS Hồ Quốc Bằng cho rằng, với nguồn kinh phí còn hạn hẹp, Việt Nam có thể xây dựng các trạm quan trắc chi phí thấp, sau đó kết hợp với trí tuệ nhân tạo để hỗ trợ cảnh báo, dự báo chất lượng không khí cho người dân.

"Mục đích của các trạm này là cảnh báo sớm tới người dân, từ 24 đến 48 giờ trước khi tình hình không khí xấu đi, để người dân có phương án phòng tránh, tự bảo vệ sức khỏe", vị chuyên gia cho hay.

Ngoài ra, cần sớm xây dựng, đưa vào hoạt động các vùng phát thải thấp (LEZ) tại các thành phố có lưu lượng giao thông dày đặc như Hà Nội, TPHCM, nhằm giảm phát thải ở các khu vực đã bị ô nhiễm.

Theo PGS Hồ Quốc Bằng, trước hết cần dựa trên cơ sở khoa học để xây dựng bản đồ phân vùng sa thải khí thải của từng khu vực, rồi sau đó khoanh vùng để triển khai mô hình một cách hiệu quả hơn.

Chia sẻ bài học kinh nghiệm từ TP Bắc Kinh (Trung Quốc), GS Yafang Cheng, cho biết từ năm 2015, chính quyền Trung Quốc đã kêu gọi, khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng những loại như khí tự nhiên "sạch" hơn, thân thiện hơn với môi trường.

Theo GS Yafang Cheng, vấn đề ô nhiễm không khí chịu tác động rất lớn từ thói quen và ý thức của mỗi người dân.

Do đó, cần đẩy mạnh những chiến dịch truyền thông, giáo dục để thay đổi tư duy, giúp mọi người có thể hiểu rằng họ nên làm gì, và làm thế nào để nâng cao chất lượng không khí.

Bên cạnh đó, việc tăng cường sử dụng các loại xe điện cũng giảm bớt quá trình phát thải, mà vẫn đảm bảo phát triển kinh tế, sản xuất.

GS Daniel Kammen, Đại học California, Berkeley (Mỹ), cũng đánh giá cao vai trò của xe điện trong việc giảm bớt tác động của ô nhiễm không khí.

Vị chuyên gia này cho rằng, các quốc gia cần đẩy mạnh hơn nữa việc sản xuất xe điện, cũng như tạo các hành lang pháp lý cho xe điện phát triển, nhằm tăng cơ hội tiếp cận xe điện cho người có thu nhập trung bình, thu nhập thấp.

Điều này không chỉ góp phần bảo vệ cho tương lai của khí hậu mà còn đảm bảo cho bình đẳng xã hội.

Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture 2024 diễn ra từ ngày 4/12 đến 7/12 tại Hà Nội.

Đây là chuỗi sự kiện tầm vóc quốc tế, hội tụ nhiều tên tuổi trong các lĩnh vực trọng yếu như khoa học vật liệu, trí tuệ nhân tạo, ô nhiễm không khí và nghiên cứu môi trường… Tâm điểm của chuỗi sự kiện là Lễ vinh danh các nhà khoa học có thành tựu xuất sắc, đang góp phần phụng sự cho cuộc sống.

Bước sang năm thứ 4, Tuần lễ Khoa học công nghệ và Lễ trao giải VinFuture ghi dấu ấn là một trong những sự kiện thường niên tâm điểm được đón chờ nhất của giới khoa học công nghệ toàn cầu.

"Nếu như Kịch Việt Nam là một toà lâu đài nguy nga tráng lệ về kịch nghệ thì tôi tự hào là một viên gạch trong toà lâu đài đó. Với bất kỳ nghệ sĩ nào, dù là một viên gạch, một ổ khoá của Nhà hát cũng rất hạnh phúc và tự hào.

Chúng tôi là thế hệ kế tiếp, nhưng nhiều năm nữa, chúng tôi lại già, và "tre già măng mọc" là quy luật của cuộc sống. Chúng tôi sung sướng khi được là cây măng mọc trong búi tre rất dày dặn, được vươn lên, được nâng đỡ để không gãy ngang chừng.

Trong thực tế, từ những ngày đầu đầy khó khăn cho tới lúc tiền cát - sê của tôi cao hơn rất nhiều lần tiền lương của nhà hát, nhưng tôi vẫn bám vào nhà hát. Tôi biết rằng, tôi có một bước trưởng thành ở đâu đó thì tôi vẫn phải là người của Nhà hát Kịch Việt Nam.

Và người của Nhà hát Kịch Việt Nam sẽ là nền tảng để tôi trở thành một một nhà tri thức về nghệ thuật, về tâm hồn. Đó là đích tôi hướng tới, tôi không giấu giếm điều này. Bởi trong môi trường này, tôi được rèn luyện rất nhiều từ nhận thức nghệ thuật tới nhận thức xã hội, chính trị để mình trên đà trở thành một người nghệ sĩ chân chính, được mọi người yêu quý".

Kể từ tháng 3/2022 đến nay, Nhà hát Kịch Việt Nam đã tổ chức gần 150 buổi diễn phục vụ khán giả Hà Nội và các tỉnh, thành phố; đón nhận 50.000 lượt khán giả.

Bên cạnh hoạt động biểu diễn, sáng đèn sân khấu trở lại, nhà hát đã dàn dựng chuỗi chương trình như: Công diễn chùm kịch ngắn về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh Sáng mãi tên Người;dựng và diễn vởNhân thế, Người trong cõi nhớ, Người yêu hoa hậu; thực hiện 2 dự án hợp tác với nước ngoài, dựng vở nhạc kịchAlice Wonderland,vở kịch Bến không chồng.

Dịp kỷ niệm 70 năm thành lập, hàng loạt vở diễn đặc sắc của Nhà hát kịch như: Kiều, Người yêu hoa hậu, Bão tố Trường Sơn, Người tốt nhà số 5, Bệnh sĩ, Người trong cõi nhớ, Đêm trắng, Điều còn lại... sẽ được biểu diễn từ ngày 8-17/12/2022. Nhà hát cũng sẽ dành tặng 50 vé/buổi diễn cho khán giả.

Dịp này, Nhà hát sẽ đón Huân chương lao động, đây là niềm tự hào, động viên to lớn với Nhà hát Kịch Việt Nam. Nhà hát sẽ mời các nghệ sĩ Nhà hát Kịch Nam Bộ ra để tham gia sự kiện.

Theo NSƯT Xuân Bắc bên cạnh các nghệ sĩ hiện đang làm việc, Nhà hát sẽ huy động các nghệ sĩ gạo cội nổi tiếng đã nghỉ hưu như: NSND Trung Anh, NSND Lan Hương, NSND Việt Thắng, NSƯT Phú Đôn, NSƯT Đỗ Kỷ,... diễn những vở kinh điển, được nhiều khán giả yêu thích.

Đốt vàng mã là truyền thống lâu đời ở nhiều nơi tại châu Á như Trung Quốc, Đài Loan, Singapore, Malaysia và Việt Nam, mang ý nghĩa tâm linh và thể hiện lòng kính trọng, tưởng nhớ đối với tổ tiên.

Tuy nhiên, việc đốt vàng mã, đặc biệt là tại các khu chung cư hiện nay đã gây ra nhiều vấn đề. Gần đây, một phụ nữ bị phạt 4 triệu đồng vì đốt vàng mã ở cầu thang khu tập thể Thành Công, quận Ba Đình. Các vụ hỏa hoạn xảy ra liên tục thời gian qua cũng đòi hỏi sự xem xét nghiêm túc về an toàn phòng cháy chữa cháy.

Có nhiều tranh luận xoay quanh việc cấm hoàn toàn việc đốt hoặc rải vàng mã dọc đường tại Việt Nam, tránh gây ô nhiễm môi trường nước và không khí, cũng như tốn kém về mặt kinh tế. Thông tư 02/2016/TT-BXD nghiêm cấm đốt vàng mã trong các căn hộ chung cư, trừ khi có sự cho phép với các địa điểm được quy định. Vậy, các địa điểm trong chung cư được phép đốt vàng mã là những nơi nào? Thiết kế của những điểm này cần đảm bảo an toàn và dễ dàng trong việc dọn dẹp ra sao?

Theo tôi, rất khó cấm triệt để, vì đốt vàng mã đã là một phần tín ngưỡng, tôn giáo của người dân. Khi chưa thể cấm hoàn toàn, nên thiết lập các địa điểm phù hợp để đốt vàng mã, đặc biệt là ở các chung cư hoặc khu phố, đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Ngoài ra, cần tuyên truyền để giảm dần quy mô hoạt động này, nhằm giảm lãng phí.

Nếu so sánh về văn hóa - khí hậu, Việt Nam và Singapore có nhiều điểm chung. Cả hai quốc gia đều thuộc Đông Nam Á, nơi các nghi lễ truyền thống và tín ngưỡng tâm linh đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Thời tiết nóng ẩm ở cả hai nơi cũng làm tăng nguy cơ cháy nổ nếu việc đốt vàng mã không được kiểm soát tốt.

HDB, cơ quan quản lý nhà ở công cộng tại Singapore, đã thực hiện các biện pháp hiệu quả để kiểm soát việc đốt vàng mã trong các khu chung cư mà không làm ảnh hưởng đến nhu cầu tín ngưỡng của người dân. HDB không cấm nhưng hạn chế và quản lý chặt chẽ. Họ thiết lập những khu vực riêng biệt, an toàn và phù hợp để cư dân có thể thực hiện nghi lễ đốt vàng mã. Những khu vực này thường được thiết kế xa các tòa nhà chính và có hệ thống thông gió tốt để giảm thiểu tác động của khói bụi. Hơn nữa, HDB cũng bố trí các thùng đốt vàng mã đặc biệt trong khuôn viên chung cư và nhà ở xã hội, được thiết kế để đảm bảo an toàn và sạch sẽ.

Có hai loại thiết bị thường được sử dụng để đốt vàng mã trong chung cư. Loại nhỏ (Incense Paper Burner Bin) được làm lại từ các thùng phuy thép đã qua sử dụng có đục lỗ, để đốt các giấy tờ tiền vàng nhỏ, thường đặt cố định ở sân xi-măng hoặc bãi cỏ xa tòa nhà. Loại thứ hai là lồng đốt (joss paper burning cage) dùng trong các nghi lễ lớn như ma chay... được làm từ lưới thép mắt lớn để than và tro rơi xuống khay thép phía dưới đáp ứng tiêu chuẩn thu dọn dễ dàng. Thông thường, các lồng đốt này được thuê từ các công ty cung cấp dịch vụ nghi lễ, chứ không được lắp đặt cố định trong khuôn viên chung cư.