Nhiệm vụ tưởng chừng bất khả thi

Làn sóng AI tạo sinh (GenAI) đã mang lại nhiều kỳ vọng về sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghệ Việt Nam. Trong thời gian qua, các đơn vị nghiên cứu AI trong nước đã nhanh chóng đầu tư nghiên cứu GenAI. Chỉ 1 năm sau khi OpenAI ra mắt ChatGPT, Việt Nam cũng đã huấn luyện được mô hình ngôn ngữ lớn của riêng mình. Tuy nhiên, với xuất phát điểm muộn hơn và thiếu kinh nghiệm, hành trình này đòi hỏi nỗ lực gấp nhiều lần.

Dự án phát triển mô hình ngôn ngữ lớn của Zalo có tốc độ ấn tượng. Chỉ trong vòng 6 tháng, Zalo đã thần tốc triển khai hạ tầng tính toán, và thành công xây dựng mô hình ngôn ngữ lớn với 7 tỷ tham số tập trung vào tiếng Việt. Đến cuối năm 2023, LLM của Zalo đã đạt 150% năng lực so với GPT-3.5 của OpenAI trên bộ tiêu chuẩn đánh giá năng lực tiêu chuẩn VMLU (Vietnamese Multitask Language Understanding Benchmark Suite), gồm hơn 10.000 câu hỏi thuộc hơn 50 lĩnh vực khác nhau về khoa học tự nhiên, xã hội, STEM...

Nhìn lại hành trình phát triển LLM, anh Đạt nhận định đó là quá trình “lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Anh nhấn mạnh rằng nếu không có niềm đam mê lớn, sẽ rất khó để có thể kiên trì theo đuổi đến cùng.

“3 cái thiếu” mà kĩ sư Zalo đã phải vượt qua

Chia sẻ cụ thể hơn về những khó khăn mà các kĩ sư gặp phải khi huấn luyện LLM tiếng Việt, anh Đạt đúc kết thành “3 cái thiếu”: thiếu hạ tầng tính toán, thiếu dữ liệu, và thiếu nguồn lực.

Về hạ tầng tính toán, các kĩ sư Việt Nam phải đối mặt với một “cuộc đua” không cân sức. Trong khi các công ty lớn trên thế giới như OpenAI hay Meta sở hữu hàng nghìn GPU mới nhất từ Nvidia. Thì tại Việt Nam, vào thời điểm bắt đầu huấn luyện LLM, các kĩ sư vẫn chưa được trang bị đầy đủ hạ tầng máy chủ cần thiết.

Về “cái thiếu” thứ hai, anh Đạt chia sẻ rằng tiếng Việt thiệt thòi hơn so với các ngôn ngữ khác như tiếng Anh hay tiếng Trung, vốn có nguồn dữ liệu số hóa phong phú. Tiếng Việt được xếp vào nhóm “low-resource”, với tài nguyên dữ liệu nghèo nàn hơn hàng chục lần. Ngoài ra, khi so với các quốc gia phát triển, Việt Nam còn hạn chế về cả nguồn lực con người lẫn kinh nghiệm trong việc huấn luyện LLM.

Để vượt qua những khó khăn này, đội ngũ kĩ sư đã làm việc nghiêm túc và quyết tâm cao độ. Trước hết, là phải quyết tâm xây dựng hạ tầng tính toán đủ mạnh. Với nỗ lực tối đa, chỉ trong nửa cuối năm 2023 Zalo đã thành công trong việc xây dựng hệ thống gồm 8 máy chủ DGX H100, dòng GPU mới nhất và khan hiếm nhất của Nvidia.

Thậm chí, ngay cả khi chưa mua được GPU từ Nvidia, các kĩ sư Zalo đã tận dụng các GPU dân dụng nhỏ có sẵn để thực hiện một loạt các nghiên cứu trong khả năng của mình. Nhờ vậy, khi có hạ tầng tính toán lớn, đội ngũ kĩ sư đã sẵn sàng về kiến thức và năng lực để tiến hành huấn luyện LLM ngay.

Ngoài ra, theo anh Đạt, kết quả của dự án không chỉ đến từ sự nghiêm túc chuẩn bị, và sự nhiệt huyết của từng thành viên trong đội ngũ phát triển LLM, mà còn đến từ sự đúng đắn trong chiến lược đầu tư làm dữ liệu huấn luyện chất lượng “instructions” để bù đắp điểm yếu "low-resource" đối với dữ liệu tiếng Việt. Những kinh nghiệm quý giá này được tham khảo sau nhiều buổi trao đổi, tham vấn các nhà nghiên cứu, kĩ sư tại nhiều viện nghiên cứu hàng đầu trên thế giới.

Cơ hội lẫn thách thức đang chờ đón

Anh Đạt chia sẻ rằng việc huấn luyện mô hình LLM chỉ là bước đầu tiên trong một chặng đường dài theo đuổi AI của Zalo. Ngoài việc tiếp tục nghiên cứu, huấn luyện ra những mô hình lớn hơn về lượng, tốt hơn về chất, ứng dụng LLM để tạo giá trị cho người người dùng mới là đích đến sau cùng của đội ngũ phát triển. Ứng dụng đó có thể là những "chatbot thông minh" hỗ trợ chăm sóc khách hàng, hoặc những công cụ giúp mọi người nâng cao hiệu suất công việc, sáng tạo nội dung...

Vừa qua, Zalo cũng đã thử nghiệm ứng dụng Kiki Giao Thông, tích hợp dưới dạng Official Account ngay trên nền tảng Zalo. Ứng dụng được cộng đồng người dùng đánh giá cao nhờ khả năng hỗ trợ hỏi đáp các tình huống lỗi vi phạm luật giao thông Việt Nam, với độ chính xác vượt trội.

“Với đội ngũ kĩ sư AI của Zalo, thách thức không phải là khó khăn, mà là cơ hội để thực hiện những điều lớn lao và có ý nghĩa. Nó không chỉ thúc đẩy sự phát triển, mà còn mang lại niềm vui và động lực làm việc mỗi ngày”. Với niềm đam mê và tinh thần không ngại khó, anh Đạt tin rằng đội ngũ kĩ sư Zalo sẽ tiếp tục tạo ra nhiều sản phẩm AI đẳng cấp thế giới và hữu ích hơn nữa.

Đậu Linh

Tâm lý sợ trách nhiệm

Đề xuất của ông Lê Minh Trí không phải là không có căn cứ, bởi thực tế thời gian qua cho thấy, bên cạnh việc tăng cường kỷ luật, kỷ cương, xử lý nghiêm những người cố tình làm sai, gây thiệt hại lớn cho Nhà nước, hiện đang nổi lên một “căn bệnh” tuy chưa phổ biến, nhưng rất đáng lưu ý, đó là bệnh “sợ trách nhiệm” trong thực thi công vụ của một bộ phận cán bộ, đảng viên.

Có ý kiến cho rằng, tâm lý một số cán bộ bây giờ làm việc gì cũng sợ sai, làm xong rồi cũng không biết có sai hay không? Nếu sai cũng không biết sai chỗ nào và thậm chí không làm gì cũng có thể dẫn đến sai phạm.

Thực trạng này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, trong đó, nguyên nhân chủ quan là do năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ còn hạn chế, không kịp thời cập nhật quy định của pháp luật có liên quan để tránh làm sai; tinh thần làm việc thụ động, sợ trách nhiệm nên trông chờ ý kiến chỉ đạo của cấp trên, trong khi người có thẩm quyền quyết định lại không dám tin cấp dưới.

Bên cạnh đó, nguyên nhân khách quan là do quy định của pháp luật có những điểm chưa cụ thể, chưa đồng bộ, chưa quy định trách nhiệm rõ ràng và chưa có quy định của pháp luật về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Vì vậy, có ý kiến đề nghị sửa đổi những quy định của pháp luật có liên quan theo hướng rõ ràng hơn, minh bạch hơn; đồng thời cá thể hóa trách nhiệm của từng cá nhân; luật hóa chủ trương của Đảng tại Kết luận số 14 của Bộ Chính trị về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Luật hóa để bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm

Ông Hồ Đức Phớc – Bộ trưởng Bộ Tài chính khi phát biểu tại Hội nghị sơ kết công tác kiểm tra, giám sát 6 tháng đầu năm, triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm 2022 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương cũng cho rằng, trong quá trình giám sát, kiểm tra, bên cạnh việc phát hiện cái sai, điểm chưa hoàn thiện của chủ trương, chính sách để bịt các lỗ hổng thì cần phát hiện những nhân tố có những việc làm tốt, tích cực, sáng tạo mang lại lợi ích chung.

“Thực tiễn luôn luôn đi trước, pháp luật luôn đi sau. Có những việc với vai trò “xé rào” nhưng mang lại lợi ích công thì cần có một quy định để thúc đẩy quá trình phát triển”,ông Hồ Đức Phớc nói.

Trong quá trình kiểm tra, bên cạnh việc xử lý nghiêm người nào “mất uy tín”, bản chất tham lam, theo Bộ trưởng trưởng Bộ Tài chính, cần nương nhẹ, bảo vệ những người tốt, người có uy tín nhưng do sơ suất, thiếu hiểu biết trong công việc dẫn đến những sai trái, đồng thời tạo điều kiện cho cán bộ có cơ hội khắc phục hậu quả.

Trong xử lý trách nhiệm cán bộ, cần xem xét cho phù hợp với hoàn cảnh, bối cảnh lịch sử ra đời của chủ trương chính trị với pháp luật, giữa pháp luật với thực tiễn, giữa đạo lý và pháp lý. Đồng thời phát triển những nhân tố tích cực, biểu dương người tốt, việc tốt.

“Chống tham nhũng, tiêu cực giống như việc diệt cỏ dại, nếu nhổ lớp cỏ dại này đi mà không trồng lúa, trồng cây ăn quả vào thì cây cỏ khác sẽ mọc lên, sẽ lấn chiếm đi. Cho nên, sau khi nhổ cỏ, chúng ta phải trồng lúa, có nghĩa là phát hiện, phát triển những nhân tố tốt lên, đồng thời thanh tra, kiểm tra thường xuyên, những vi phạm đến mức xử lý thì phải xử lý”,Bộ trưởng Bộ Tài chính phân tích.

Nhấn mạnh quan điểm cho rằng cần luật hóa việc bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, ông Lê Việt Trường – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh của Quốc hội cho rằng, nguyên tắc cao nhất và cũng là đặc trưng của Nhà nước pháp quyền XHCN là mọi việc phải quy định bằng luật, pháp luật phải là tối thượng.

“Chủ trương của Đảng là bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm thì cũng cần có hành lang pháp lý bảo vệ cán bộ. Ví như có một đoạn đường bị ngập nước, người dân muốn đi qua đó mà không bị ngập thì chúng ta phải cắm hệ thống phao tiêu, biển báo để mọi ngươi biết chỗ nào đi được, lội được và chỗ nào không được”,ông Lê Việt Trường lấy ví dụ, đồng thời nhấn mạnh việc luật hóa chủ trương của Đảng tại Kết luận số 14 sẽ tạo cơ sở chính trị và và pháp lý vững chắc để khuyến khích, động viên cán bộ tâm huyết, trách nhiệm với công việc, bảo vệ người dám đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung.

Theo nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng an ninh của Quốc hội, cán bộ được giao đứng đầu một ngành, tổ chức nào đó thì khi đọc Luật họ sẽ biết nhiệm vụ, quyền hạn của họ được làm gì, làm thế nào và làm đến đâu, đặc biệt là tài chính cần phải có quy định định mức từ nội dung chi, định mức chi, thẩm quyền quyết định. Ngay việc “dám làm” cũng phải nằm trong khuôn khổ quy định của Nhà nước. Bởi người dân được làm tất cả những gì pháp luật không cấm, nhưng cán bộ Nhà nước chỉ được phép làm những gì pháp luật cho phép.

Trong Quy định 69 của Bộ Chính trị mới ban hành có một điểm đáng lưu ý là: Đảng viên thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo theo Kết luận số 14 của Bộ Chính trị, được cơ quan có thẩm quyền cho phép nhưng xảy ra thiệt hại thì cơ quan có thẩm quyền xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, đánh giá khách quan, toàn diện; nếu đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung thì miễn kỷ luật hoặc giảm nhẹ trách nhiệm.

Đánh giá cao quy định mới của Đảng sẽ là cơ sở chính trị khuyến khích, bảo vệ cán bộ, song ông Lê Việt Trường cho rằng, khi xem xét xử lý cán bộ dưới góc độ Nhà nước vẫn cần phải có quy định của pháp luật, nếu không thì đây sẽ là một “khoảng trống” và không thể xử lý được.