Câu chuyện của chị Triệu Lệ Cần đoàn tụ cùng gia đình sau 46 năm được ghi lại trong chương trình Như chưa hề có cuộc chia ly năm 2009. 

Cha của chị Cần là ông Triệu Đạt Quang kể về hoàn cảnh con gái mình bị lạc đầy xúc động. Ngày 18/12/1963, tại phố Hàng Buồm, ông Triệu Đạt Quang và bà Nguyễn Kim Phương cùng các con chuẩn bị chụp ảnh gia đình. Ông Quang còn nhớ con gái mình là Triệu Lệ Cần mặc một bộ quần yếm rất đẹp. Bà Kim Phương khi đó làm ở hiệu tóc, cuối năm đông khách nên về muộn. Trong lúc đợi bà về chụp ảnh cùng thì “quay đi quay lại không thấy con gái đâu”.

"Trong lúc chờ bà nhà tôi về, luẩn quẩn thế nào mà quay ra thì không thấy Cần đâu cả. Chúng tôi cố gắng đi tìm xung quanh, lúc đó cũng là 5-6h chiều. Mọi người đổ xô đi tìm, đến khuya vẫn không thấy nên cả nhà trình báo công an nhưng cũng không có kết quả", ông Quang kể.

Sau khi mất con, gia đình ông Quang vô cùng đau khổ. Thời gian đầu, cứ đến bữa cơm, ngồi vào mâm là ông bà lại ôm mặt khóc vì nhớ con.

Có thời gian, ông Quang như người mất hồn, thường đi lang thang vô định. Ông lên xe khách đi khắp các tỉnh thành. Chỉ cần xe khách không có khách là ông Quang sẽ lên và không cần biết là mình sẽ đi những đâu. Nhưng cứ khi về nhà ngồi vào mâm cơm, thấy vợ khóc là ông Quang lại khóc theo.

“Cứ nghĩ đến cảnh cháu đang gào lên gọi bố, gọi mẹ tôi không chịu đựng được. Nói dại một câu, nếu cháu không may qua đời thì bố mẹ có thể chỉ đau khổ một thời gian thôi nhưng cháu còn ở kia, không biết đi đâu thì thực sự rất đau đớn”, ông Quang chia sẻ.

Sau đó ông cũng nhờ công an đưa lên miền núi tìm con nhưng không có kết quả.  Khi đi lạc, chị Cần mới 3 tuổi, hình dáng mập mạp và khá xinh xắn. Ông Quang còn nhớ con gái mình có một vết sẹo ở mắt cá chân nhưng vì thời gian quá lâu nên ông không rõ là ở chân trái hay chân phải.

Cuộc đoàn tụ đẫm nước mắt sau 46 năm lưu lạc

Chị Nguyễn Thị Thủy sống ở làng Thụy Ứng, xã Hòa Bình, huyện Thường Tín, Hà Nội là mẹ đơn thân. Nhiều năm qua, chị sống bằng nghề làm thuê cho một cơ sở sản xuất lược sừng của người bạn thân.

Ở làng, ai cũng biết chị là con nuôi của bà Trần Thị Oong và ông Nguyễn Văn Đoành. Bà Oong kể về lần đầu tiên nhìn thấy chị Thủy ở tổng hợp bờ hồ, nơi có đường tàu điện lên chợ Đồng Xuân. Khi đó bà Oong mang lược lên chợ bán, nhìn thấy chị Thủy khóc nhiều, bà rất thương. Chờ đến tối không có người đến đón, bà mới bế chị Thủy lên chuyến xe cuối cùng ở Hà Nội về Thường Tín.

"Khi về nhà, tôi hỏi cháu tên gì thì cháu bảo tên Kềnh hay Cồng gì đó. Nhưng tôi đã đặt tên cho cháu là Thủy", bà Oong cho biết.

Ông Đoành cũng chia sẻ, sau này ông đã 3-4 lần đạp xe lên Hà Nội để nghe loa truyền thanh xem có ai thông báo mất con thì ông mang lên trả nhưng không thấy. Thời gian trôi qua, chị Thủy được 10 tuổi, ông Đoành và Oong cũng sinh thêm 2 người con trai.

Trong kí ức mơ hồ, chị Thủy vẫn nhớ nhà mình ở cao, có cầu thang gỗ, có bắn pháo hoa. Chị mang máng nhớ trước đây mình hay xuống dưới cửa nhà, nhặt vải vụn ở hiệu may bên cạnh để chơi. Chị Thủy cũng có vết sẹo ở mắt cá chân bên phải theo như lời ông Quang miêu tả.

Nhiều năm, chị Thủy không sống cùng bố mẹ nuôi, làm mẹ đơn thân của một cô con gái. Khi mới về làng Thụy Ứng, chị Thủy và con sống trong một căn nhà vách rơm trộn bùn, lợp mái lá. Mỗi lần mưa to gió lớn, hàng xóm rất lo cho mẹ con chị, thường sang hỏi thăm xem có bị bay mất mái hay không.

Xã thương hoàn cảnh 1 mẹ 1 con của chị, đã để chị ở trên mảnh đất công, sau này chị mới cất được ngôi nhà cấp 4.

Thấy chị Thủy vất vả, hàng xóm láng giềng và bạn bè đã giúp chị tìm lại người thân thông qua chương trình Như chưa hề có cuộc chia ly.

Và kết quả, chị Thủy chính là Triệu Lệ Cần, con gái bị lạc 46 năm trước của ông Quang và bà Phương tại phố Hàng Buồm năm 1963. Sau này gia đình chị Cần sang Canada định cư. Năm 2009, bố mẹ và các anh chị em của chị Cần về nước để đoàn tụ với chị.

Sau 46 năm xa cách, cuối cùng bố mẹ cũng được gặp lại đứa con gái bé bỏng ngày nào. Chị Cần cũng rất vui vì đã tìm lại được người thân ruột thịt. Những giọt nước mắt hạnh phúc không ngừng rơi trong giây phút đoàn viên.  

Thanh Thanh (Nguồn Như chưa hề có cuộc chia ly)

Sự kiện diễn ra dưới sự chứng kiến của Giáo sư Yoshua Bengio - người được mệnh danh là một trong những "Cha đẻ của AI" - đến từ Đại học Montréal và Viện Mila, lãnh đạo VINASA, cùng lãnh đạo một số doanh nghiệp thành viên của VINASA.

Việc thành lập Ủy ban Đạo đức AI đánh dấu một bước tiến quan trọng trong nỗ lực xây dựng hệ sinh thái AI của Việt Nam, nơi đổi mới sáng tạo được phát triển trong khuôn khổ đạo đức, đảm bảo khả năng cạnh tranh toàn cầu và bảo vệ các giá trị xã hội.

Ủy ban đặt ra sứ mệnh định hướng lộ trình phát triển AI của Việt Nam, đảm bảo việc triển khai AI tuân thủ chuẩn mực đạo đức, cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và lợi ích xã hội.

Phát biểu tại sự kiện, GS. Yoshua Bengio nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ưu tiên các quy chuẩn về an toàn và đạo đức trong phát triển AI. Theo ông, thách thức không chỉ nằm ở việc đạt được những tiến bộ trong lĩnh vực AI, mà còn ở việc ứng dụng công nghệ này một cách có trách nhiệm, đảm bảo AI phục vụ nhân loại mà không làm tổn hại đến các giá trị cốt lõi.

Ông Nguyễn Tử Quảng, Phó Chủ tịch VINASA và Chủ tịch Ủy ban Đạo đức AI, chia sẻ rằng với tư cách là tổ chức xã hội nghề nghiệp có hơn 600 hội viên trong lĩnh vực ICT, VINASA đặc biệt quan tâm đến sự phát triển của AI và các vấn đề liên quan như tính minh bạch, an toàn thông tin, quyền riêng tư, và tính nhân văn.

Ông Quảng nhấn mạnh rằng việc xây dựng khuôn khổ pháp luật và đạo đức không nhằm kiểm soát mà là để định hướng, giúp AI phát huy tối đa tiềm năng đồng thời hạn chế các tác động tiêu cực.

FPT, một trong những doanh nghiệp tiên phong về AI tại Việt Nam, đã trở thành thành viên sáng lập của Ủy ban Đạo đức AI do VINASA thành lập.

Tiến sĩ Trương Gia Bình, Chủ tịch FPT, khẳng định việc thành lập Ủy ban Đạo đức AI thể hiện tầm nhìn của Việt Nam trong việc phát triển có trách nhiệm ở kỷ nguyên AI.

FPT với tư cách là thành viên của Liên minh AI do IBM và Meta khởi xướng, cam kết góp phần xây dựng một hệ sinh thái AI phục vụ lợi ích của nhân loại và thúc đẩy đổi mới bền vững.

Sáng kiến này của VINASA được đưa ra trong bối cảnh các chính phủ và tổ chức quốc tế đang ưu tiên xây dựng các quy định và khung đạo đức cho AI.

Sự ra đời của Ủy ban Đạo đức AI phản ánh cam kết của Việt Nam trong việc đồng hành cùng cộng đồng quốc tế để giải quyết những thách thức và khai thác cơ hội từ công nghệ AI.